آوارگان فلسطینی و سه چالش خطرناک

به گزارش خبرگزاری قدس (قدسنا)، "علی بدوان" تحلیلگر فلسطینی که در اردوگاه آوارگان سوری در یرموک حضور دارد، در مقاله‎ای که در پایگاه الجزیره منتشر شده به موضوع آوارگان فلسطینی و چالشهای پیش روی آنها پرداخته است که در ادامه می آید :

" آوارگان فلسطینی در مجموع 65 درصد جمعیت کل فلسطینیان (در داخل و خارج) را شامل می‌شوند و به همین علت وزنه مهمی در راستای مطالبه حق بازگشت آوارگان به سرزمین مادری خود محسوب می‎شوند.
در همین راستا باید توجه داشت که آوارگان فلسطینی در سوریه خود در مجموع 15.5 درصد از کل جمعیت آوارگان را تشکیل می دهند و از این جهت سرنوشت آنها که طی چهار سال اخیر با توجه به جنگ سوریه با مشکلات متعددی روبرو شده‎اند، بسیار مهم و تعیین کننده است.

1) سلب نام "آواره" از فلسطینی های آواره با طرح سازمان ملل!

این تحلیلگر فلسطینی در ادامه سه چالش اصلی پیشروی آوارگان فلسطینی به ویژه در سوریه را این گونه مطرح می کند: نخستین چالش سلب نام آواره از فلسطینی های آواره توسط مجامع بین المللی و پایان امدادرسانی و کمکها به آنها است.

نشانه‎های رخ دادن این موضوع  گامهای محسوسی است که به صورت چراغ خاموش از سوی برخی مجامع بین المللی برای رهایی از اصلی ترین و در عین حال اولین شاهدان غصب سرزمین فلسطین هستند. در واقع در این راستا تلاش می شود با به فراموشی سپردن آوارگان فلسطینی دیگر موضوعی به عنوان حق بازگشت آوارگان فلسطینی وجود نداشته باشد.
در این راستا دیده می شود که سازمان امداد و کار آوارگان وابسته به سازمان ملل (آنروا) طی ماههای اخیر خدمت رسانی به آوارگان فلسطینی را کاهش داده و نبود منابع مالی را بهانه وقوع این مسئله دانسته است.

همچنین با توجه به آوارگی اجباری شمار زیادی از آوارگان فلسطینی از اردوگاههای آنها در سوریه، آنروا در صدد حذف این آوارگان از فهرست خود است.
شمار این آوارگان که یک بار از فلسطین و بار دیگر در اثر جنگ از سوریه آواره شده اند به 100 هزار نفر می رسد که اکثرا در نقاط مرزی سوریه با ترکیه، لبنان و اردن سکونت موقت پیدا کرده اند. حذف این آوارگان از لیستهای رسمی سازمان ملل موضوع خطرناکی است که پیامدهای بسیار خطرناک تری را در پی دارد.

طرح مورد اشاره از سوی آژانس آنروا وابسته به سازمان ملل اخیرا با اجرای تدابیری در قبال آوارگان فلسطینی در سوریه کلید خورده است. بر این اساس، نمایندگان آنروا در سوریه تنها در صورتی کمکهای بین المللی را به آوارگان فلسطینی ارائه می دهند که تمامی اعضای خانواده آواره شده فلسطینی، کارتهای هویتی و آنروا را به همراه داشته باشند و در صورتی نقص مدرک و یا نبود حتی یک نفر از افراد خانواده این کمکهای مالی را قطع کرده و اسامی خانواده مذکور را فهرست خود حذف می کنند.

این رخداد، تحولی خطرناک است که در سوریه به اجرا درآمده و هدف اصلی آن سلب هویت "آواره" از فلسطینی‎هایی است که به سوریه آواره شده اند. مایکل کینزلی از مقامات آژانس آنروا اخیرا در جلسه ای با برخی مقامات فلسطینی در دمشق، به طور رسمی اجرایی شدن این طرح را با تصمیم مقامات سازمان ملل و کشورهای کمک کننده به اطلاع آنها رسانده است. در واقع دیگر هیچ جای شکی وجود ندارد که پروژه محو حق بازگشت آوارگان فلسطینی به طور رسمی آغاز شده است.

این در حالی است که برخی مقامات آنروا از جمله پیر کرینبال اخیرا در نشستی که در پایتخت اردن برگزار شد، تلاش کرد این مسئله را به کمبود منابع مالی ربط دهد.

2) برچیدن ارودگاههای آوارگان و از بین بردن همگرایی اجتماعی

دومین تحول خطرناکی که در شرایط فعلی برای از بین بردن شاهدان اصلی مسئله غصب سرزمین فلسطین و مقوله حق بازگشت آوارگان رخ داده، به طور مشخص به تلاش برای برچیدن اردوگاهها و تجمعات فلسطینی در سوریه و لبنان مرتبط است.

این پروژه با اردوگاه یرموک در جنوب دمشق که بزرگترین مرکز تجمع فلسطینی‌های آواره است، آغاز شده است. همچنین دیگر اردوگاههای فلسطینی در سوریه از جمله اردوگاه آوارگان در درعا، اردوگاه حندرات در نزدیکی حلب، اردوگاههای السبینه و الحسینیه در حومه جنوبی دمشق، اردوگاه خان الشیخ در حومه غربی دمشق دچار همین مسئله شده و به نظر می رسد در آینده نزدیک دیگر وجود خارجی نداشته باشند. از سوی دیگر، طرحی مشابه درباره اردوگاه عین الحلوه در نزدیکی شهر صیدا در حال اجراست که طی آن تلاش می شود با ایجاد اختلافات و فتنه بین ساکنان فلسطینی این اردوگاه در نهایت راهی به جز ترک آن برای آنها باقی نماند و اردوگاه مذکور از جمعیت فلسطینی خود خالی شود.

این تلاشها در واقع برای رسیدن به هدف از بین بردن بافت اجتماعی و همگرایی ملی آوارگان فلسطینی در سوریه و لبنان آغاز شده تا به صورت کلی هویت آوارگان فلسطینی در کشورهای دیگر تحت الشعاع قرار گیرد و مقوله‎ای به عنوان آوارگان فلسطینی و ارودگاههای آوارگان دیگر وجود نداشته باشد.

3) فقدان وجود نماینده رسمی و واحد برای پیگیری حقوق ملت فلسطین

سومین عامل تاثیرگذار در ایجاد این وضعیت برای آوارگان فلسطینی به نبود رهبری مشخص و نماینده رسمی و واحد برای فلسطینیان ارتباط دارد. در واقع گروههای فلسطینی از جمله سازمان آزادیبخش هرگز نتوانسته اند به انتظارات موجود برای انجام وظایف و مسئولیتهای خود در قبال مصائب و بحرانهای آوارگان فلسطینی در سوریه عمل کنند. آنها باید به جای اتخاذ مواضع صوری در حمایت از آوارگان فلسطینی به طور عملی وارد فاز حمایت از آوارگان می شدند و با نقش آفرینی سیاسی کانالهای ارتباطی را برای امداد رسانی به آنها و کاهش درد و رنج شان ایجاد می کردند.

سازمان آزادیبخش فلسطین و اکثریت جریانها و رهبران فلسطینی مردم این سرزمین و آوارگان را به امان خدا رها کرده و همین مسئله باعث شده که آوارگان فلسطینی برای رهایی از خطر جنگ و یا فتنه داخلی تصمیم به آوارگی مجدد و مهاجرت به سرزمینی دیگر بگیرند و سرنوشتی مبهم و ناپیدا برای خود و خانواده هایشان رقم بزنند.

اما در پایان این سوال اساسی مطرح می شود که با توجه به خطرات و چالشهای پیش رو نقش دولتهای عربی و تشکیلات خودگردان در دفاع از حق آوارگان فلسطینی و ادامه یافتن کمک رسانی سازمان ملل به آوارگان چیست؟ گروههای فلسطینی دیگر در این زمینه باید دست به چه اقداماتی بزنند؟ آیا فقط به راه انداختن جنگ و دعوای رسانه ای برای حمایت از آوارگان فلسطینی کفایت می کند؟

* مترجم: محمدعلی تخت رونده