مقام معظم رهبری و فلسطین؛رهیافت‌ها

محمد حسین‌زاده
مخالفت با ظلم، ستم و اشغالگری، در نهاد بشر است. این خصیصه در میان معتقدان به ادیان الهی به دلیل آموزه‌های دینی، دو چندان است. طبیعتاً راهبران دین باید بیش از رهروان، در اعتقاد به این آموزه‌ها، ثابت قدم باشند. مسلمانان همواره بر اساس آیات و روایات، حمایت از مظلوم را امری واجب و عینی می‌دانستند. حضرت رسول صل الله علیه وآله وسلم می‌فرمایند: «اگر مسلمانی صدای کمک‌خواهی مسلمان دیگری را بشنود و به او کمک نکند، مسلمان نیست.» فارغ از دستورهای کلی، موضوع فلسطین و بیت‌المقدس همواره در میان مسلمانان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است. از صدر اسلام تا کنون، این منطقه چندین بار بین مسلمانان و مسیحیان دست به دست شد ولی با این وجود، عمدتاً، پیروان ادیان الهی سه گانه (مسلمانان، مسیحیان و یهودیان) اغلب در صلح و صفا زندگی می‌کردند تا اینکه طی سده اخیر و به دنبال اجرای نقشه‌های طمعکارانه یهودیان صهیونیست با حمایت انگلستان و آمریکا، این سرزمین رنگ خون به خود گرفت. تلاش صهیونیست‌ها برای سلطه بر فلسطین و بیت‌المقدس از یک سو با مقاومتِ مبارزان فلسطینی مواجه شد؛ هر چند که این مبارزات، بدون پشتوانه دیگر ملت‌ها و کشورها، با برتری قوای صهیونیست‌ها همراه بود. از سوی دیگر، علمای جهان اسلام و به ویژه علمای شیعی، همواره ندای حمایت و کمک به فلسطینی‌ها را سردادند. سخنرانی‌های شهید مطهری و رهنمودها و راهکارهای امام خمینی(ره) در این رابطه، مثالی زنده و آشکار است. در این میان، رهنمودها و سخنرانی‌های مقام معظم رهبری چه در دوره رهبری انقلاب و چه قبل از آن، ملاک و معیاری برای حق‌طلبان و آزادیخواهان است. در سطور زیر تلاش می‌شود تا نقاط مهم و برجسته مرتبط با فلسطین از منظر مقام معظم رهبری، نقل و تحلیل شود. به بیان دیگر، رهیافت‌های ایشان در ارتباط با فلسطین کدامند؟
1- اصل ماجرای فلسطین اگر موضوع فلسطین را ریشه‌یابی کنیم به کجا می‌رسیم: «اصل ماجرای فلسطین چیست؟ اصل ماجرا این است که یک عده از یهودیان متنفّذ در دنیا به فکر ایجاد یک کشور مستقل برای یهودی‌ها افتادند. از فکر اینها دولت انگلیس استفاده کرد و خواست مشکل خود را حل کند... انگلیسی‌ها آن وقت در خاورمیانه اغراض بسیار مهم استعماری داشتند و دیدند خوب است که اینها به منطقه بیایند...»(1) رهبر انقلاب، اهداف اشغال فلسطین را نیز این چنین برمی‌شمارد: «اشغال این سرزمین بر اساس یک طرح چندجانبه، پیچیده و با هدف جلوگیری از اتحاد و پیوستگی مسلمانان و پیشگیری از تأسیس مجدد حکومت‌های قدرتمند مسلمان بود... حتی دلایلی در دست است که عده‌ای از اراذل و اوباش غیریهودی شرق اروپا را به نام یهودی به فلسطین کوچانیدند تا با پوشش حمایت از بازماندگان قربانیان نژادپرستی، یک حکومت معاند اسلام را در قلب جهان اسلام نصب کنند و پس از سیزده قرن، یک گسستگی بین مشرق و مغرب اسلامی ایجاد نمایند. در آغاز مسلمانان غافلگیر شدند؛ چون از کنه طرح صهیونیست‌ها و حامیان غربی آنها مطلع نبودند.»(2)
2- مسئله فلسطین، مسئله‌ای انسانی نه عربی- اسلامی یکی از شگردهای اسراییلی‌ها و صهیونیسم، محدودسازی دشمنان خود بوده است چرا که ایجاد اختلاف در طرف مقابل و تضعیف آنها، همواره یکی از کارسازترین ابزارها و تاکتیک‌ها در هر نبرد و درگیری محسوب می‌شود. رژیم صهیونیستی از این روش در مذاکرات سازش دهه 90 بهره گرفت. در آن دوره از مذاکرات، آنان نپذیرفتند که کشورهای عربی در قالب یک هیئت متحد و یکپارچه به طرح موضوعات مذاکرات بپردازند بلکه با هر کدام از این کشورها به صورت مجزا و جداگانه گفتگو کردند و حتی فلسطینی‌ها (ساف) را نیز به عنوان طرف مستقل به رسمیت نشناختند و فلسطینی‌ها همراه با اردن در قالب یک هیئت بر سر میز مذاکره با اسراییلی‌ها نشستند. متأسفانه در حال حاضر نیز، بسیاری از کشورهای عربی همانند قطر، عربستان، کویت، اردن و... نه تنها در خط مقدم مبارزه با رژیم اسراییل قرار ندارند بلکه انرژی خود را صرف ساقط نمودن نظام بشار اسد نموده‌اند که در خط مقاومت قرار گرفته است. کشورهای غیر عرب اسلامی نیز جز ایران، حمایت چندانی از مقاومت فلسطین به عمل نمی‌آورند. به بیان دیگر در حال حاضر که حل موضوع فلسطین به عنوان مسئله‌ای انسانی- بشری بر عهده همه انسان‌های روی زمین است، حتی کشورهای اسلامی- عربی نیز در حمایت از این مظلومان متفق‌القول و منسجم نیستند. رهبر معظم انقلاب در این رابطه می‌فرمایند: «این کودکان محروم و مظلوم در زیر چادرها، در اردوگاه‌ها متولد می‌شوند؛ با کمک دولت‌ها و ملت‌هایی که به وظایف واقعی خود هم در قبال آنها عمل نمی‌کنند، مدعیان، با کمک اینها این کودک بزرگ می‌شود؛ در زیر چادر سلاح می‌آموزد؛ در زیر چادر درس می‌خواند؛ در اردوگاه زندگی می‌کند. یک ملت دو سه میلیونی را از خانه، از کاشانه، از شهر، از معبد، از مسجد، از همه چیز خود و از زندگی خود محروم کردن، آنها را به کشورهای بیگانه راندن، این بزرگترین فاجعه‌ای است که در طول تاریخ بشر می‌توان سراغش را داشت. به این سبب است که ما معتقدیم مسئلة فلسطین صرفاً یک مسئله عربی و حتی صرفاً یک مسئله اسلامی نیست، یک مسئله انسانی با اهمیت است.»(3)
3- مسئله فلسطین در جمهوری اسلامی موضوع حمایت از ملت فلسطین و مبارزان این سرزمین و مخالفت با رژیم غاصب اسراییل، در حال حاضر، جزو اولویت‌های سیاست‌ خارجی ایران است. همچنین مهم‌ترین موضوع در روابط ایران و آمریکا و مشکلات موجود میان دو طرف ناشی از همین موضوع است. به بیان دیگر مسائلی چون انرژی هسته‌ای، حقوق‌بشر، دخالت ایران در کشورهای منطقه و... که از سوی آمریکا و اروپا مطرح می‌شود همگی ناشی از مواضع و اقدامات ایران علیه رژیم صهیونیستی است. اهمیت جایگاه موضوع فلسطین در جمهوری اسلامی ایران نیز برخاسته از نوع موضوع است. رهبری انقلاب در این رابطه می‌فرمایند: «ما در جمهوری اسلامی مسئله فلسطین برایمان یک مسئله تاکتیکی نیست. یک استراتژی سیاسی هم نیست. مسئله عقیده است؛ مسئله دل است؛ مسئله ایمان است.»
(4) ایشان در جایی دیگر اشاره می‌کنند: «این موضع‌گیری‌ها، این تحلیل‌ها و این نگاه ناشی از چیست؟ اگر بنده و نظام جمهوری اسلامی و دستگاه‌های تصمیم‌گیر در جمهوری اسلامی، این مواضع را اتخاذ و اعلان می‌کنند، ناشی از چیست؟ ناشی از یک رویت سیاسی صرف است؟ نه. این ناشی از نگاه دین است.»(5) طبیعتاً تداوم سلطه ظالمانه صهیونیست‌ها بر فلسطین باید واکنش کشورهای اسلامی و ایران را به شکل مناسب در پی داشته باشد. پس غیر قابل مصالحه بودن موضوع فلسطین، امری بدیهی در ایران اسلامی است: «... ما طرفدار آزادی فلسطین هستیم. ما طرفدار کوتاه کردن دست متجاوزین به سرزمین فلسطین هستیم. ما می‌گوییم که مردم فلسطین در خانه خودشان امنیت ندارند. اسلام این وضعیت را رد می‌کند. لذا ما هم رد می‌کنیم؛ ولو کشورهای دیگر پای میز مذاکره بنشینند و فلسطین را – به خیال خودشان- به دشمن بفروشند. اما بدانند که ملت‌های مسلمان و ملت فلسطین، هرگز کشور فلسطین را به دشمن نخواهند فروخت.»(6)
4- اهمیت و اولویت‌ مسئله فلسطین جایگاه و اولویت مسئله فلسطین برای جهان اسلام امری بدیهی و طبیعی است. هیچ موضوعی در میان مسلمانان، همانند موضوع فلسطین از اشتراک و اتفاق‌نظر برخوردار نیست. حتی صدام متجاوز، برای کسب حمایت مسلمانان، موشک‌هایی را روانة اراضی اشغالی می‌کند تا خود را حامی اسلام جلوه دهد. مقام معظم رهبری در این راستا اشاره می‌کنند: «مسئله فلسطین، مهم‌ترین مسئله دنیای اسلام است. هیچ مسئلة بین‌المللی‌ای در دنیای اسلام از این بالاتر نیست. چون تسلط غاصبان سرزمین فلسطین و قدس بر این بخش از پیکر امت اسلامی، منشأ بسیاری از ضعف‌ها و دشواری‌ها در دنیای اسلام است.»(7) ایشان در جایی دیگر، اشاره می‌کنند که به دو دلیل مسئله فلسطین، مسئله اول جهان اسلام است. دلیل اول به این مسئله برمی‌گردد که فلسطین قطعه‌ای از خاک اسلامی است. فقهای اسلامی نیز اجماع‌نظر دارند در صورتی که قطعه‌ای از خاک اسلامی به وسیله دشمنان اسلام جدا شد، همه باید با تلاش و جهاد، بازگرداندن آن قطعه را وظیفه خود بدانند. دلیل دوم این است که اساساً تشکیل دولت یهودی صهیونیست با یک هدف بلندمدت استکباری به وجود آمد. استکبار در پی ایجاد یک پایگاه برای خود در برابر مسلمانان بوده است چرا که طبق اسناد تاریخی، تشکیل حکومت صهیونیستی، بیش از آنکه آرزوی مردم یهود باشد خواست استعماری دولت انگلیس بود.(8)
5- مسئله فلسطین از اساسی‌ترین مسائل انقلاب با نگاهی به محتوای مبارزات علیه نظام طاغوتی و حد و مرزهایی که آن نظام علیه مبارزان به ویژه امام و یارانش وضع کرده بود، جایگاه موضوع فلسطین آشکار می‌شود. یکی از نکات قابل توجه در رابطه با رژیم اسراییل در ایران قبل از انقلاب این است که با وجود اینکه آن دو از روابط وسیع و همه‌جانبه‌ای برخوردار بودند اما در رسانه‌ها و مطبوعات ایران، کمترین اخبار و مطالب مرتبط را شاهدیم. مقام معظم رهبری در این رابطه در سال 1359 اشاره می‌کنند: «رژیم غاصب و جبار پهلوی حتی نمی‌گذاشت ما درباره فلسطین فکر کنیم؛ حتی نمی‌گذاشت از این مسئله سر دربیاوریم؛ نمی‌گذاشت احساس کنیم و مردم ما احساس کنند که مسئله فلسطین جزئی از مسئله ایران و جزئی از انقلاب ایران است. اما امروز امام این امت، بیدار و زنده است. امروز امام امت به حق بر روی اساسی‌ترین و مهم‌ترین و اصولی‌ترین مسائل انقلاب ما انگشت گذاشته است و این اولین‌بار در تاریخ مبارزات عربی و اسلامی و فلسطینی است که یک روز به نام روز قدس معین شده است.»(9)
6- فلسطین از نهر تا بحر دهه 1990 یادآور موضوع مذاکرات سازش اسراییلی- عربی و سپس اسراییلی‌ها با ساف به رهبری عرفات است. این مذاکرات هم‌اکنون پس از حدود 20 سال همچنان در حال تداوم و استمرار بی‌نتیجه است. تا جایی که اخیراً ابومازن تهدید کرده است اگر دولت آینده اسراییل (پس از انتخابات 22 فوریه 2013) مذاکرات را شروع نکند، تشکیلات خودگردان را منحل خواهد کرد و مسئولیت اداره کرانه باختری در آن صورت بر عهده رژیم اسراییل خواهد بود. مقام معظم رهبری در همان زمان، مذاکرات سازش را بی‌فایده دانست و آن را عاملی برای فراموشی مسئله فلسطین تعبیر نمودند: «این هم یکی از آن زشت‌ترین فریب‌ها و ترفندهای اسراییلی‌هاست که متأسفانه عده‌ای از مسلمانان و عده‌ای از خود فلسطینی‌ها به دام آن افتاده‌اند.»(10) ایشان در پنجمین کنفرانس انتفاضه فلسطین، سرزمین فلسطین را از رود اردن تا دریای مدیترانه معرفی می‌کنند: «هر طرح عملیاتی در موضوع فلسطین باید بر اصل «همه فلسطین برای همه مردم فلسطین» استوار باشد چرا که فلسطین، فلسطین از نهر تا بحر است نه حتی یک وجب کمتر.»(11)
7- وعده الهی چیست؟ یکی از وعده‌های قرآنی، شکست حتمی بنی اسراییل است. خداوند در سورة اسرا، آیة 4، می‌فرماید: «لَتُفسِدّن فی الارض مَرّتین و لَتعلنّ عُلُوا کبیرا» یعنی ای فرزندان اسراییل، شما دو بار در زمین فساد خواهید کرد و برتری جویی و بزرگی خواهید نمود. در ادامه این آیه، اشاره می‌شود که البته در هر دو بار، کسانی از بندگان خدا شما را به سزای فساد و استکبارتان می‌رسانند. هرچند که در مصادیق این آیه و این 2 بار که به آن اشاره شده چه زمان‌هایی می‌باشد، اختلاف است، اما مقام معظم رهبری با اشاره به این آیه اضافه می‌کند: «هر امتی که با صلاح، با سلاح حق و حقیقت و عدالت‌طلبی حاضر شود، راه طبیعی سنت‌های تاریخ را بپیماید، خدا به او کمک خواهد کرد. اما هر ملتی که فساد کند، بر مستضعفین طغیان کند، ارزش‌های انسانی را ندیده بگیرد، آن ملت محکوم به فنا و نابودی است.»(12) ایشان در ادامه، ملت فلسطین را مصداق ملت قیام کننده دانسته و متقابلاً صهیونیست‌ها را در دایره طغیان علیه مستضعفین قرار دادند. ایشان طی 24 سال اخیر (دوره رهبری انقلاب)، در کنفرانس‌ها و سخنرانی‌های متعدد، با استناد به آیات و روایات، بر پیروزی فلسطینی‌ها و تحقق وعده الهی تأکید نمودند.
8- امکان محو اسراییل هم‌اکنون یکی از مهم‌ترین سؤالات پیش‌روی اسراییلی‌ها و بسیاری از کارشناسان، مدت عمر این حکومت و جامعه است. بر اساس تخمین تعدادی از سازمان‌های اطلاعاتی و مطالعاتی آمریکا، حدود 2 دهه دیگر، اثری از نظام اسراییل وجود نخواهد داشت. این پیش‌بینی‌ها بر اساس ترکیب جمعیتی اسراییلی‌ها و فلسطینی‌ها، قدرت‌گیری گروه‌های مبارز فلسطینی‌ و مهاجرت معکوس اسراییلی‌ها و همچنین عدم ورود صهیونیست‌های جدید به اراضی اشغالی انجام شده است. مقام معظم رهبری حدود 30 سال قبل به امکان محو اسراییل با اراده و عزم ملت‌ها اشاره می‌کنند: «مسئله قدس و مسئله فلسطین را جدی بگیرید. بیت‌المقدس، این شهر با عظمتی که حرم امن پیامبران خدا بوده است؛ قبله نخستین مسلمانان بوده است؛ این در زیر سلطه اشغالگران صهیونی و در اختیار غاصبان ضد بشر است؛ باید آزاد بشود بیت‌المقدس. سرزمین فلسطین باید آزاد بشود؛ باید به مردم خودش برگردد. نگویند شما چطور می‌توانید از روی نقشه جغرافیا یک کشور را بردارید؛ نگویند چگونه می‌توان یک دولتی را که 30 سال است مورد حمایت ابرقدرت‌هاست از بین برد؛ اراده انسانها و عزم ناشی از ایمان، همه مشکل‌ها را آسان می‌کند؛ همه معجزه‌ها را امکان‌پذیر می‌کند.»(13)
9- شیب تند سقوط اسراییل نگاهی به تاریخ رژیم صهیونیستی از تأسیس تا کنون نشان می‌دهد که این رژیم طی بیش از نیم قرن به یکه‌تازی و توسعه سیطره خود بر کشورهای عربی به ویژه فلسطین ادامه داد تا اینکه برای اولین بار در سال 2000 به مدد مبارزة بی‌امانِ مقاومت حزب‌ا...، از جنوب لبنان اخراج شد. انتفاضه مسجدالاقصی نیز شارون را وادار به عقب‌نشینی از نوار غزه کرد. سپس جنگ‌های 33 روزه 2006، 22 روزه 2009 و 8 روزه 2012، نقاط عطف شکست این رژیم از گروه‌های چریکی مبارز مسلمان در لبنان و فلسطین را رقم زد. مقام معظم رهبری از این شکست‌ها تحت عنوان شیب تند سقوط یاد می‌کنند: «اکنون رژیم غاصب که چند دهه با ارتش و تسلیحات خود و با پشتیبانی نظامی و سیاسی آمریکا، چهره‌ای مهیب و شکست ناپذیر نشان می‌داد، دو بار از نیروهای مقاومت که با اتکا به خدا و مردم، بیش از اتکا به سلاح و تجهیزات می‌جنگیدند، شکست خورده و با وجود تمرین‌ها و آماده‌سازی‌های نظامی و سازمان‌های عریض و طویل اطلاعاتی و حمایت بی‌دریغ آمریکا و بعضی دولت‌های غربی و همدستی برخی منافقین جهان اسلام، انحلال و شیب تند سقوط و عدم کفایت خود در برابر موج نیرومند بیداری اسلامی را ظاهر ساخته است.»(14)
10- رابطه بیداری اسلامی و فلسطین یکی از سؤالاتی که طی 2 سال اخیر مطرح شده این است که چه رابطه‌ای میان بیداری اسلامی در شمال آفریقا و منطقه خاورمیانه با موضوع فلسطین وجود دارد؟ کدام یک بر دیگری اثرگذار بوده‌اند. حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای در این رابطه اشاره می‌کنند: «تأثیر محسوس مسئله فلسطین در شکل‌گیری نهضت عظیم و فراگیر بیداری اسلامی که آغاز فصلی تعیین‌کننده در سرنوشت امت اسلامی به شمار می‌رود، دلیل مهم دیگری است که اهمیت بی‌بدیل موضوع فلسطین را اثبات می‌کند... بیداری اسلامی که بی‌تردید می‌تواند به ایجاد مجموعه‌ای مقتدر، پیشرفته و منسجم اسلامی منتهی شود و به یاری خدا و با عزم راسخ پیشروان نهضت، نقطه پایانی بر دوران عقب‌ماندگی و ضعف و حقارت ملت‌های مسلمان بگذارد، بخش مهمی از نیرو و حماسه خود را از قضیه فلسطین گرفته است.»(15)
11- جدایی مسئله یهود از مسئله صهیونیسم هرچند که برخی یهود و صهیونیسم را یکی دانسته و هیچ فرقی میان آنها قایل نیستند اما حضرت امام(ره)، رهبر معظم انقلاب و بسیاری از علما و کارشناسان، این دو را متفاوت از هم می‌دانند. چرا که حضور یهودیان در بسیاری از کشورها از جمله ایران و حتی فلسطین که در صلح و صفا با پیروان دیگر ادیان زندگی کرده‌اند، مستند تاریخی دارد اما ورود صهیونیست‌ها به فلسطین طی یک قرن اخیر که توأم با اهداف استعماری و پیاده کردن نقشه‌های ظالمانه خود بوده، شمایی فاشیستی از آنها ارائه کرده است. رهبر انقلاب در این مورد اشاره کردند: «صهیونیسم را ما به حساب یک مردم و یک مکتب نمی‌گذاریم؛ به حساب یهودی‌گری نمی‌گذاریم. بسیارند در دنیا یهودیان آزاده و پاک نهادی که از صهیونیسم بیزارند. این یک مسلک فاشیستی سیاسی متجاوز است که جز با ستم و ظلم و تصرف سرزمین‌های متعلق به مسلمانان مستضعف و محروم امکان ادامة حیات ندارد.»(16) ایشان جامعه اسراییل را بی‌اصل و نسب و ملت دروغینی می‌دانند که از اطراف دنیا جمع شده و ملغمه‌ای به اسم اسراییل درست کردند: «این ملت است؟! هر جا یهودی‌های شریر و خبیثی بودند در آنجا جمع شدند. در اغلب کشورها یهودی‌ها هستند و زندگی می‌کنند... آنهایی که به سرزمین‌های اشغالی رفتند، خبیث‌ها، شریرها، طمّاعها، دزدها و آدمکش‌ها بودند که از همه جای دنیا جمع شدند. این شد یک ملت؟!»(17)
12- غرب و صهیونیسم به این سوال که چه رابطه‌ای میان رژیم اسراییل و آمریکا وجود دارد؟ و اساساً آیا صهیونیسم ابزار دست کشورهای غربی است و یا غرب تحت نفوذ و سیطره صهیونیسم است؟ پاسخ‌های متعددی داده شده است. ناگفته پیداست، رژیم صهیونیستی با حمایت بی‌شائبة غربی‌ها به ویژه انگستان تأسیس و سپس توسط آمریکا، آلمان، فرانسه و دیگر کشورها رشد و تقویت شد. در عین حال، هم اکنون این رژیم به پایگاهی برای تأمین منافع دولت‌های اروپایی- آمریکایی و سدی علیه مبارزات اسلام‌خواهانه کشورهای خاورمیانه شده است. رهبر انقلاب در ارتباط با این موضوع اشاره می‌کنند: «استکبار جهانی و دولت‌های استعمارگر، از آغاز تا امروز،‌ رژیم غاصب اسراییل را به عنوان اهرم فشاری بر روی دولت‌های عربی و سپس اسلامی منطقه پدید آورده و ذخیره کرده‌اند و برآنند که این خنجر مسموم را همواره در پهلوی جهان اسلام نگاهدارند.»(18) حضرت آیت ا... خامنه‌ای به آن روی سکه نیز توجه دارند: «مگر در دنیا دولت‌هایی که دولت‌های دیگر را قبول نداشته باشند و هویت سیاسی آنها را انکار کنند، وجود ندارند؟ مگر رؤسای کشورهایی که در دل آرزوی نابودی رئیس یک کشور دیگر را داشته باشند در دنیا کم‌اند؟ به زبان هم می‌آورند، مرتب هم هست. کجا چنین حساسیتی به وجود می‌آید؟ نفوذ صهیونیست‌ها روی دولت‌های غربی و اروپایی متأسفانه چنین جنجال‌هایی را به وجود می‌آورد.»(19)
نتیجه‌گیری
با اندکی دقت و تأمل در نظرات رهبری پیرامون موضوع فلسطین، نکاتی قابل استحصال است که عبارتند از:
1) صراحت: رهبر انقلاب بدون واهمه و پرده‌پوشی نظرات خود را اعلام می‌کنند.
2) استمرار و ثبات: اگر نظرات 30 سال گذشته ایشان را با نظرات کنونی مقایسه کنیم، به ثبات و استمرار در دیدگاه‌هایشان پی می‌بریم.
3) عدم عقب‌نشینی: با وجود اینکه ایشان از مسئولیت رهبری و جایگاه اولی در نظام ایران اسلامی برخوردارند اما هیچ نوع ملاحظه کاری و عقب‌نشینی در صحبت‌های ایشان به چشم نمی‌خورد.
4) درک شرایط روز: برای این موضوع می‌توان به رفراندوم پیشنهادی ایشان مراجعه کرد که مطابق شرایط روز، مطرح نموده‌اند اما دنیای غرب هیچ جواب قانع‌کننده‌ای ندارد.
5) امیدواری دادن: یکی از ویژگی‌های رهبری این است که مبارزان را تشویق به ادامه مقاومت نموده و آنان را به استناد آیات قرآنی، پیروز میدان می‌داند و از همین زاویه، همواره آنان را به صبر و بردباری توصیه می‌کنند.
پی‌نوشت‌ها:
1- بیانات رهبری در نماز جمعه تهران (10/10/1378).
2- سخنرانی رهبری در مراسم گشایش کنفرانس بین‌المللی حمایت از انتفاضه فلسطین (4/2/1380).
3- خطبه‌های نماز جمعه تهران (17/5/1359).
4- دیدار رهبران گروه‌های جهادی فلسطینی شرکت کننده در افتتاحیه همایش غزه (8/12/1388).
5- بیانات رهبری در دیدار گروه کثیری از جوانان استان اردبیل (5/5/1379).
6- سخنرانی رهبری در صحن آستان قدس رضوی (1/1/1373).
7- بیانات رهبری در اجتماع بزرگ زائران حرم امام خمینی(ره) (14/3/1381). 8- بیانات رهبری در خطبه‌های نماز جمعه تهران (25/9/1379).
9- خطبه‌های نماز جمعه تهران (17/5/1359).
10- بیانات رهبری در نماز جمعه تهران (10/10/1378).
11- بیانات رهبری در پنجمین کنفرانس حمایت از انتفاضه فلسطین (9/7/1390).
12- خطبه‌های نماز جمعه تهران (17/5/1359).
13- خطبه‌های نماز جمعه تهران (17/5/1359).
14- بیانات رهبری در چهارمین کنفرانس حمایت از ملت فلسطین (14/12/1387).
15- بیانات رهبری در پنجمین کنفرانس حمایت از انتفاضه فلسطین (9/7/1390).
16- خطبه‌های نماز جمعه تهران (17/5/1359).
17- بیانات رهبری در دیدار جمعی از اعضای نیروی انتظامی، کارکنان سازمان تأمین اجتماعی، سازمان بهزیستی و اساتید و دانشجویان دانشگاهها (29/4/1373).
18- پیام به حجاج بیت ا... الحرام (26/3/1370). 19
- بیانات رهبری در دیدار کارگزاران نظام (8/8/1384).
منبع:موسسه تحقیقات وپژوهش های سیاسی وعلمی ندا