جامعه شناسی اسرائیل (7) احزاب -1

6 – احزاب و گروههای اجتماعی وابسته به اکثریت

حیات سیاسی – اجتماعی اسرائیل اساسا دارای شکل پیچیده ای می باشد که زاییده اوضاع جغرافیایی حاضر اسرائیل ، مشکلات این جامعه و آرا و عقایدی است که موسسان آن از مغرب زمین به عاریت گرفته اند . احزاب در درون چنین ساختاری از نقش و جایگاه ارزنده ای برخوردار می باشند . سیستم چند حزبی در اسرائیل در اساس میراث زمان شیوف به حساب می آید و برای درک هر چه بهتر بستر مساعد رویش این احزاب لازم است موضوعاتی را که منجر به ایجاد نزاع و اختلاف و نهایتا شکل گیری احزاب شده ، مورد بررسی قرار دهیم . اهم این مسائل عبارتند از :

یکم . مسائل اجتماعی – اقتصادی . نقش و میزان اهمیت هر یک از دو بخش خصوصی و دولتی در امر تولید و مسئله تساوی اقتصادی و عدالت اجتماعی از جمله محورهای مورد بحث در این بعد بوده است .

دوم . مسئله امنیت . چگونگی خاتمه دادن به نزاع های موجود و حفظ مرزهای اسرائیل از حملات اعراب ، محورهای عمده این بعد است .

سوم . سیاست خارجی و چگونگی روابط خارجی اسرائیل با دیگر دولتها ، در این بعد اهمیت دارد .

چهارم . مذهب و حکومت و اینکه جایگاه مذهب یهودی در جامعه و حکومت اسرائیلی کدامست ، موضوعات اصلی این حوزه است .

به وجود آمدن دیدگاههای مختلف پیرامون این چهار موضوع ، زمینه مساعد برای تاسیس احزاب و گروههای مختلف را فراهم می آورد و بدین ترتیب شکل گیری یک قطب حاکم و بلامنازع عملا منتفی می گردد . بررسی گسترده تر محور های فوق ، این مطلب را برای ما روشن می سازد که حوزه نفوذ ارزشهای غربی در اسرائیل بسیار وسیع می باشد و عرصه های مختلف زندگی ، از قبیل : تحصیل ، فعالیتهای فرهنگی ، مسایل معیشتی و ... را در بر می گیرد . در این میان ، چنانکه "ریچ" و "کی وال" اظهار داشته اند ، فعالیتهای سیاسی جهت اداره کشور تاثیر بیشتری داشته است ، چرا که در اسرائیل مردم به احزاب ، و نه به افراد ، رای می دهند و از اینجا معلوم می شود نبض سیاست عملی اسرائیل در دست احزاب می باشد و این بزرگان و رهبران حزبی هستند که با گزینش افراد ، معرفی کاندیدا و معلوم ساختن جایگاهشان در لیست انتخاباتی ، آتیه سیاست کشور را رقم می زنند .

احزاب موجود در اسرائیل را می توان با توجه به معیار های گوناگون ، دسته بندی و بررسی کرد و این به خاطر وجود تفاوتهای متعددی است که میان این احزاب در سطوحی از قبیل "مسائل ایدئولوژیک" ، "نحوه سیاستگذاری" و حتی "شخصیت فردی رهبران احزاب" وجود دارد .نظریه وجود همین تفاوتهاست که در بعد اقتصادی شاهد گرایشهای حزبی متنوعی از مارکسیسم گرفته تا لیبرال سوسیالیسم هستیم که به نحوی با ایدئولوژی صهیونیستی پیوند خورده اند . در حیطه مسایل سیاسی و نقش دولت نیز ، طیف گسترده ای از احزاب موافق و مخالف دخالت دولت داریم . گذشته از این عوامل معیار مذهب را داریم که احزاب و گروههای موجود را به گروههای گوناگون تقسیم می کند . مادر این نوشتار به تبعیت از "اسرائیل شاهاک"، احزاب اصلی و عمده اسرائیل را با توجه به گرایشهای ایدئولوژیک شان به احزاب دست راستی (ومرکزی) ، مذهبی و چپی تقسیم می کنیم که به نظر می رسد از شمول و قدرت تبیین بالاتری برخوردار باَشد . اشاره ای به گروهها و جنبش هایی که به هر دلیلی در این تقسیم بندی نمی  آیند ، خواهیم داشت تا دیدگاه "شاهاک" را تکمیل کنیم .

الف – 6 . احزاب دست چپی

منظور از احزاب چپ ، احزاب وفادار به مرام سوسیالیستی است که در مجموع در قالب "صهیونیسم چپ" نقش مهمی در سیاست اسرائیل ایفا کرده اند . وجود کانون های مناقشه برانگیز در داخل این طیف ، گروههای چپ متعددی در اسرائیل به وجود آورده که از طریق اتخاذ سیاستهای واگرایی و یا همگرایی نقش متفاوتی در جامعه داشته اند . عمده این کانونها عبارتند از :

یکم . سیاست خارجی ، اینکه در قبال مسئله مبارزه با امپریالیسم و حمایت از جنبش های سوسیالیستی ، آن هم در زمانی که این مبارزه و یا حمایت در مقام تعارض با آرمانهای صهیونیستی باشد ، چگونه سیاستی باید اتخاذ کرد ؟

دوم . مبارزه طبقاتی ، در مقابل کارفرمایان یهودی فلسطینی و جبهه سرمایه داری داخل صهیونیسم چه سیاستی باید پیشه کرد ؟

سوم . انترناسیونالیسم سوسیالیستی ، در مبارزه با سرمایه داری فلسطین باید جداگانه یا متحد با کارگران و دهقانان فلسطینی عمل کرد؟

اختلاف موجود در این سه محور ، احزاب چپ را دچار تنوع و تعدد می کند که مهمترین آنها ادامه معرفی می شوند .

ادامه دارد...

*بر گرفته از کتاب جامعه شناسی اسرائیل

مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه