چرایی احیــــــــــــــــــــــــــــــــای یک پرونده (نبش قبر عرفات)بایدگفت تشکیلات خودگردان...
مقدمه
شبکة الجزیره در ابتدای تابستان 1391، مستندی پژوهشی را در مورد دلایل و شرایط فوت یاسر عرفات، رهبر سازمان آزادیبخش فلسطین پخش کرد که گمانة قتل و ترور وی را قوت بخشید. عرفات در سال 2004 میلادی دارفانی را وداع گفت. اما چرا مسئلة ترور و کشته شدن وی با سم پولونیوم که ماده‌ای پرتو زا است، اکنون مطرح می‌شود؟ اما سؤال دوم که اهمیت آن از سؤال اول کمتر نیست این است که چرا این بار، شبکة الجزیره این مسئله را در قالب یک برنامة مستند پژوهشی مطرح می‌کند؟
الف) تاریخچة طرح پروندة قتل عرفات
اگر به سالهای گذشته نگاهی بیاندازیم می بینیم که فرضیة قتل عرفاتٰ چندین بار مطرح شده و حتی به تعداد سالهایی که از این قضیه گذشته است این پرونده دوباره کاوی شده است. با دقت در این موضوع، می‌توان فهمید که طرح این مسئله به طور دوره‌ای پیگیری می‌شود. آخرین بار پس از برپایی کنگرة ششم عمومی فتح در سال 2009 بود که این مسئله مطرح شد. در آن مقطع، اختلافات داخلی فتح و موقعیت متزلزل جنبش فتح در عرصة سیاسی فلسطین موجب شده بود تا طرح پروندة ترور عرفات، اذهان عمومی و احساسات مردمی، درگیر این مسئله شوند. باید به این مسئله توجه کنیم که عرفات تقریبا برای تمامی فلسطینیان یک شخصیت کاریزما و محبوب است، لذا طرح این مسئله که فوت وی طبیعی نبوده و کشته شده است می‌تواند در جامعة فلسطین طنین ایجاد کند. بنابراین می‌توان گفت که این مرتبه نیز آخرین مرتبه نخواهد بود. بلکه باید به دنبال علت مطرح شدن آن در مقطع کنونی باشیم. و اینکه چه کس و یا کسانی از این مسئله منتفع خواهند شد؟ بررسی اوضاع کنونی فلسطین در عرصة سیاست، اقتصاد و بین‌الملل تا حدی می‌تواند این مسئله را روشن کند.
ب) چه کسانی از این موقعیت سود یا ضرر می‌کنند؟
1- محمود عباس و تشکیلات خودگردان: نگاهی به موقعیت محمود عباس و اقدامات وی نشان می‌دهد که بیان دوبارة پروندة عرفات در مقطع کنونی به نفع وی نمی باشد زیرا در شرایطی که وی قصد دارد برای پذیرش عضویت فلسطین به سازمان ملل برود و از مشکلات داخلی و بحران اقتصادی نیز خبر دارد، اصلا عاقلانه نیست که این پرونده را یک بار دیگر مطرح کند. زیرا احتمالاً نخستین کسی خواهد بود که باید به آن پاسخ گو باشد. البته برخی معتقدند وی برای آنکه اذهان عمومی را به خود منعطف کند این کار را ممکن است انجام داده باشد. اما بعید به نظر می رسد که وی خود را در چنین موقعیتی قرار دهد.
2- رژیم صهیونیستی: مدتها است که رژیم صهیونیستی تلاش می‌کند تا عباس را پای میز مذاکره بیاورد اما عباس حاضر نیست بدون محقق شدن شروطش پای میز مذاکره برود. بنابراین اعمال فشار بر عباس، وی را مجبور به حضور در پای میز مذاکره می‌کند.
3- ایالات متحده: آمریکا تلاش دارد تا مانع حضور عباس در سازمان ملل برای ارایة درخواست عضویت شود اما عباس تا کنون با وجود همة فشار ها به این مسئله تن نداده است. طرح دوبارة پروندة عرفات می تواند موجب اعمال فشار عمومی بر محمود عباس شود.
4- همسر و دختر عرفات: برخی منابع گفته‌اند که سهی عرفات و فرزندش زهوه، با این کار خواسته‌اند به عباس فشار بیاورند تا وی را مجبور کنند که به آنها کمک مالی بیشتری کند. اما باید دانست که این کار ممکن است تبعات بین‌المللی داشته باشد و همسر عرفات و دخترش را بیش از پیش به خود مشغول کند و آنها نه تنها به هدف خود نرسند بلکه ممکن است هم هزینه های بیشتری برایشان به وجود آورد و از سوی دیگر ممکن است با واکنش منفی عباس مواجه شده و کمکهای فعلی را از دست دهند. نوع برخورد عباس با افرادی چون «فاروق قدومی» مؤید این موضوع است.
6- شبکة الجزیره: شبکة الجزیره به عنوان یک شبکه، ممکن است برای مطرح ساختن خود اقدام به پخش این خبر کرده باشد اما اگر بخواهیم این گمانه را قوی‌تر کنیم باید نگاه کنیم چه کسانی، الجزیره را به این کار تشویق کرده‌اند و چه نتایجی را برای ساخت این مستند، تصور کرده‌اند؟
ج) موضع‌گیری‌ها
اگر بخواهیم گمانه‌های فوق را تأیید یا رد کنیم باید به موضع‌گیری‌های هر یک از طرف‌های بالا نگاهی بیاندازیم تا مشخص شود که کدام یک واقعا به انجام این اقدام نزدیک‌تر بوده‌اند.
1- محمود عباس و تشکیلات خودگردان: پس از پخش گزارش الجزیره، محمود عباس و اعضایی از تشکیلات خودگردان اعلام کردند حاضرند برای روشن شدن مسئله، اجازه نبش قبر را به کارشناسان پزشکی می‌دهند تا از بقایای جسد وی، نمونه برداری کنند. البته برخی مقامات تشکیلات چون سلطان ابوالعینین؛ مشاور نظامی محمود عباس اعلام کردند با توجه به اینکه وسایل شخصی عرفات و نمونه‌هایی از وی در آزمایشگاه سوئیسی موجود است نیازی به نمونه برداری نیست. از سوی دیگر، اتحادیة عرب، کمیته‌ای را برای تحقیق در این موردتشکیل داد و نبیل عربی از محمود عباس خواست تا کاملاً همکاری کند. عباس نیز با آن موافقت کرد.(1)
2- رژیم صهیونیستی: رژیم صهیونیستی، هر گونه اتهامی در رابطه با مرگ عرفات به دست عوامل خود را تکذیب کرده است. میخائیل بن آری، عضو کنست و حزب اتحاد ملی رژیم صهیونیستی به نقل از دانی ایالون، معاون وزیر خارجه می‌گوید: عرفات در اثر بیماری ایدز مرده است و می‌افزاید آنچه رسانه‌های فلسطینی در مورد مرگ عرفات نوشته‌اند به دلیل ارادت آنها به عرفات است. از سوی دیگر، یونی بن مناخیم؛ رئیس رادیو عبری که روابط مستحکمی با دستگاه اطلاعاتی رژیم صهیونیستی دارد گفت: «رهبر فقید فلسطینیان، یاسر عرفات به دلیل ابتلابه بیماری ایدز مرده است.» بن مناخیم در گفتگویی که سایت رادیو عبری منتشر کرده است، گفت: تحقیقی که الجزیره انجام داد جدید نیست زیرا فهمی شبانه، افسر اطلاعات تشکیلات خودگردان و عضو کمیتة تحقیق در علل فوت عرفات در مصاحبه‌ای که در سال 2005 با شبکة «ریشیت بیت» رژیم صهیونیستی، انجام داد اسراییل را متهم ساخته بود که با استفاده از مادة رادیو اکتیو پولونیوم، عرفات را ترور کرده است. بن مناخیم اشاره می‌کند که گزارش الجزیره، سؤالاتی را مطرح می‌کند که در پاسخ به آنها باید گفت اولاً: پزشکان فرانسوی تأیید کرده‌اند بخش اعظم نخاع عرفات، پیش از مرگ سالم بوده است و این مسئله با ادعای مسموم شدن وی با مادة رادیو اکتیو پولونیوم هم خوانی ندارد. دوم اینکه، مادة رادیو اکتیو پولونیوم پس از 4 ماه از بین می‌رود، پس چگونه ممکن است در باقیماندة جسد وی پس از 7 سال مادة پولونیوم یافت شود؟ سوم اینکه، تمامی وسایل شخصی عرفات و لباسهای وی نزد عماد زکی، محافظ شخصی وی است. باید پرسید آزمایشگاه سوئیسی کدام وسایل را آزمایش کرده است.(2) اما روزنامة یدیعوت آحرونوت در همان ایام نوشت که رژیم صهیونیستی 40 بار تلاش کرد عرفات را ترور کند اما ترور وی پس از خوردن یک شام مسموم به انجام رسید. به دنبال انتشار این خبر، مسئولان تشکیلات خودگردان، خواستار رسیدگی به این جرم شدند.
4- ایالات متحده: ایالات متحده، موضعی رسمی در قبال پخش گزارش الجزیره و طرح دوبارة فرضیة ترور عرفات نگرفت. اما اخبار پراکنده‌ای منتشر شد مبنی بر اینکه آمریکا در پشت پردة این مسئله قرار داشته است. میخائیلبن آری به نقل از مقامات تشکیلات خودگردان نقل می‌کند که هدف از تحقیقی که الجزیره انجام داده است، فشار آوردن بر محمود عباس به منظور از سرگیری مذاکرات با نتانیاهو است و ایالات متحده و رژیم صهیونیستی، تحقیق در این مورد را تشویق کرده‌اند تا عباس را به باتلاق مذاکرات بکشانند.
5- همسر و دختر عرفات: سهی و زهوه عرفات در دادگاهی در نانت پاریس علیه شخص یا اشخاصی مجهول الهویه اعلام شکایت کردند. اما این سؤال مطرح می‌شود که آیا دادگاه فرانسوی می‌تواند در مورد جرمی که خارج از فرانسه رخ داده است اقامة دعوا کرده و حکم صادر نماید؟ وکلای فرانسوی معتقدند چون عرفات در خاک فرانسه مرده است دادگاه فرانسوی برای اقامة دعوا ذی صلاح خواهد بود. این در حالی است که رافی ایتان، رییس سابق موساد می‌گوید: «سهی عرفات از طریق تحقیق الجزیره می‌خواست اموال بیشتری از ابومازن طلب کند تا از پشتوانة مالی خوبی برخوردار شود.»(3)
6- شبکة الجزیره: الجزیره پس از پخش گزارش خود، هیچ اظهار نظری نکرد اما هنوز بر موضع خود در مورد ترور عرفات باقی ماند.
نتیجه گیری
به طور خلاصه با نگاهی به موضع گیری طرف ها در مسئلة ترور عرفات، باید گفت تشکیلات خودگردان، بعید ترین گزینه برای طرح مسئله و رژیم صهیونیستی و ایالات متحده نزدیک ترین گزینه به این موضوع هستند. ضمن آنکه اگر مسئلة ممانعت کشورهای حاشیه خلیج فارس از کمک مالی به تشکیلات خودگردان و همراهی آنها با آمریکا و رژیم صهیونیستی را به آن بیافزاییم این گزینه از سایر گزینه‌ها پررنگ‌تر خواهد شد. به طور کلی می‌توان گفت کسی در اینکه عرفات کشته شده است شکی ندارد اما اینکه چرا پروندة عرفات در این مقطع زمانی دوباره مطرح شد باید گفت آمریکا و رژیم صهیونیستی برای آنکه محمود عباس را از رفتن به سازمان ملل بازدارند و وی را بدون قید و شرط پای میز مذاکره بکشانند به طرح این مسئله پرداختند.
اما نکتة پایانی اینکه، شبکة الجزیره و سهی عرفات، ابزارهایی هستند که به موقع از آنها استفاده می‌شود(4) یعنی اینکه چرا الجزیره این گزارش را پخش می‌کند و عامل احیای دوبارة آن می‌شود را باید در نقش جدیدی که آمریکا برای قطر پس از وقوع بیداری اسلامی در منطقه طراحی کرده است جستجو کرد. شبکة الجزیره از یک سال قبل تا کنون به طور کامل تصفیه شده است و نیروهای زیادی از کارکنان باسابقه شبکه جدا شده‌اند. از همان زمان، قابل پیش‌بینی بود که این تغییرات در راستای تغییر در سیاست‌ها و عملکرد این شبکه است لذا همگان انتظار تغییرات را داشتند. جدایی غسان بن جدو، مجری توانمند و مشهور شبکة الجزیره، نشانة بزرگ این تغییر و در پی آن استعفای وضاح خنفر، مدیر فلسطینی این شبکه، سرآغاز شروع نقش جدید شبکة الجزیره بود. لذا طرح این مسئله برای الجزیره نفع زیادی ندارد بلکه باید منفعت اصلی را برای صاحبان و سیاستگذاران و اربابان حقیقی آن (قطر، عربستان و رژیم صهیونیستی) در نظر گرفت.
پی‌نوشت‌ها
1- www.alwatanvoice.com/arabic/content/print/296851.html
2- www.almustaqbal-a.com/اسرائ يل-عرفات-