ویژه نمایشگاه کتاب(2) روند داستان نویسی در فلسطین

ادامه از قبل ....

ب- گرایش ذاتی

این موارد شامل گونه های متعدد می شود که از مشابهاتی با گرایش اول (اثر پذیری از تمدن و ذوق مردمی و حکایتهای خیالی غربی) شروع شده و با مشابهات با گرایش سوم (گرایش به دید واقع بینانه) پایان می یابد .
شاید نزدیکترین کار در مورد گرایش ذاتی به گرایش ذاتی اول، حکایت"امید" از حسن مجیری شاعر و حکایت "در تخت" از محمد عدنانی (1946) باشد زیرا هرکدام از این دو حکایت کوشیده اند که از مسائل مورد توجه شخصی مولفان خود  سخن بگویند و بنابر این به ناچار مسائل مورد توجه یک شخصیت عرب فلسطینی در آنها آشکار شده است . حکایت اول درباره زندگی جوانی کوشا و زحمتکش سخن گفته و موقعیت  او را در جامعه ای  که در میان چنگال استعمار و بهره کشی زندگی می کند ترسیم نموده است و پیشامد های داستان روندی عجین شده با بدبختی دارد.
حکایت دوم نیز گوشه ای از خصلت یک قهرمان را ترسیم نموده است  تا آنکه خواننده به همراه شخصیت داستان از دردها و نگرانیها و آروزها و تصورات او رنج برده و پیشامدهای داستان بدون هیچ سرانجام خوشی پایان پذیرفته است .
چه بسا این دو داستان کوشیده اند تا مسائل مورد توجه هموطن فلسطینی را آشکار سازد که دریافته است که برنامه های استعمار صهیونیسم قصد دارند به هر وسیله وطنش ر از او سلب کنند . مشخصه داستان دوم جرات پرداختن به این موضوع با اتکاء به دیدی ملی و هشیار می باشد .
ظاهرا داستان فلسطینی در روند پیشرفت خود در دهه 30 و 40 از روند حکایات کم نیاورده و توانسته است به دست خلیل بیدس و همکاران و شاگردانش مثل نجاتی صدقی ، محمود سیف الدین ایرانی ، عبدالحمید یاسین ، محمد ادیب عامری و ... به شکل خوبی پیشرفت نماید .
در ابتدای کار ، مشحصه ذاتی بر داستانها غلبه دارد و پس از آن مانند مجموعه "اول هدف" نوشته محمود سیف الدین ایرانی که در سال 1973 در یافا منتشر شد گرایشات رمانتیک گرفته و گرایش ذاتی به صورت آشکار بر دیگر مجموعه هایش سایه افکنده و نتوانسته ترجمان دید واقعیش در کار هنری باشد. این گفته در مورد مجموعه "ده قصه" عبدالحمید یاسین که در سال 1959 منتشر شد و پرداختی رمانتیک را نمایان می سازد نیز صادق است .
همچنین این گرایش در مجموعه "کفر" از نبیل خوری (1952) و مجموعه "شعاع نور و قصه های دیگر"  از محمد ادیب عامری (1953) و مجموعه "سایه بزرگ" (1956) ، "داستانهای دیگر " (1960) و مجموعه "چه کم ارزش"نوشته محمود سیف الدین یرانی (1962) و "هسته پرتغال غمگین" از غسان کنفانی (1962) ، مجموعه "کی شب پایان می پذیرد" (1965) از ایرانی ، مجموعه "جهان از ما نیست" از غسان کنفانی (1965) و مجموعه "ساعت و انسان" از سمیره عزام (1962) نیز ادامه دارد .
از آنجا که این مجموعه های داستانی از روی احساساتی ذاتی و مشتمل بر اثر مصیبت دردناک فلسطین در پرداختن این مجموعه ها به زندگی بیچارگان و زحمتکشان به صورت حاد و شدیدی آمده است . بنابر این شخصیتهای فلسطینی داستانها غالبا و عموما یک بعدی بوده و بر یک اسوه در آنها اکتفا شده است . مثل آنچه در داستان "نان فدایی" از سمیره عزام و در مجموعه "خورشید دمید" یوسف جاء الحق و مجموعه "هسته پرتغال" احمد عنانی امده است . احمد عنانی در قصه هسته پرتغال وضعیت خانواده فلسطینی را ترسیم کرده که پس از آسودگی و آرامش زندگی ، به محرومیتی شدید و بدبختی دردآوری گرفتار آمده اند – مادربزرگ- پس از آنکه پرتغال را بین صد ها نفر توزیع می کند ، نوه های خود را می بیند که بر سر یک دانه برگه پرتغال مشاجره می کنند . آهنگ پناهندگی و بدبختی از برخی داستانهای "زمین پرتغال غمگین و "و جهان از مانیست" و "ساعت و انسان"  به گوش می رسد . و علی رغم اینکه برخی از این مجموعه ها کوشیده اند تا موضوعات واقعی را که مربوط به مساله اساسی و محوری فلسطین می باشد مطرح نموده و از مشکلات دیگر که قدری از اهتمام روشنفکران را در خود جمع کرده وضعیت کودکان ، زن ، و زحمتکشان و کمبودهای اجتماعی و ... غفلت ننمایند باز هم راه پرداخت این داستانها به این مسائل اسیر یک دیدگاه و نگاهی عموما رمانتیک می باشد .
کوشش و تلاش و کار نمایشی را که اسحاق حسینی در سال 1943 به نام یادداشتهای مرغ منتشر ساخت می توان به دلیل دید نمونه ای که او بر شخصیتهای حکایتش و روند حوادث و پیشامده های آن تحمل کرده است در چارچوب گرایش ذاتی به شمار آورد . در حالی که تفکرات ملی نویسندگان را به خود وا داشته یادداشتهای مرغ با روشی قابل فهم به خطرات فراگیری که میهن را تهدید می کند پرداخته بود و به سوی محبت و ملی گرایی و همکرای و اخلاق و ایثار دعوت کرده و به روشهای استعمار که بنیان تفرقه و شکایت را پایه گذارده و مسائلی منفی را در پی دارد حمله کرده است .

 ادامه دارد /ب /24