زوایای پنهان اختلاف آمریکا واسراییل

صحنه روابط دیپلماتیک واشنگتن – تل اویو شاهد نشانه های به شدت متضادی است. آخرین اطلاعات درزیافته از تل اویو تاکید می کند که بنیامین نتنیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی همچنان بر اولویت آن بخش از برنامه های خود که به برخورد با دولت اوباما خواهد انجامید اصرار دارد و آن را احتمالی قریب به اجرا می داند.

* شاخص ترین نشانه های تضاد:

از دمشق، تل آویو و واشنگتن به عنوان سه مرکز اصلی درگیر در نزاع عربی – اسراییلی نشانه ها و سیگنال های متضادی ارسال می شود که به موارد زیر می توان اشاره کرد:

• دمشق:  جفری ویلتمن معاون وزیر خارجه آمریکا و سفیر سابق این کشور در لبنان اخیرا از سوریه دیدار کرد و صراحتا اعلام نمود که آمریکا به تلاش های خود در برقراری صلح در منطقه خاورمیانه ادامه خواهد داد.
• واشنگتن: باراک اوباما رییس جمهور آمریکا تصمیم خود مبنی بر تمدید مجازات های این کشور علیه سوریه را اعلام نمود.
• تل آویو :  بنیامین نتنیاهو نخست وزیر اسراییل اعلام کرد که هرگز از بلندیهای اشغالی جولان عقب نشینی نمی کند.    

تضاد برنامه های منطقه ای دمشق، تل آویو و واشنگتن اشاره دارد به موارد زیر:

• به رغم اقدام اوباما در تمدید مجازات های سوریه اما دولت آمریکا جفری ویلتمن را به دمشق اعزام می کند تا عملا بر تمایل اوباما برای توسعه روابط و تعاملش با سوریه تاکید نماید. ضمن آنکه با این اقدام بر پایبندی واشنگتن برای تحقق صلح در منطقه نیز تاکید می کند.
• به رغم اظهارات سابق نتنیاهو مبنی بر پایبندی خود جهت انجام مذاکره صلح با سوریه و طرف فلسطینی اما اظهارات اخیرش مبنی بر عدم عقب نشینی از جولان هرگونه روزنه ای را در برابر احتمالات تحقق صلح می بندد ضمن آنکه این اظهار نظر تعرض آشکار به تلاش های میانجیگرانه ترکیه و آمریکا برای برقراری صلح در منطقه نیز محسوب می شود.
• افزایش اختلاف ها در درون خطوط ارتباطی واشنگتن و تل آویو . در تل آویو ائتلاف لیکود- اسراییل بیتنا مواضع مخالف روند صلح را در برابر سایر احزاب اسراییلی که خواستار روند صلح هستند، رهبری می کند.
• در واشنگتن گزارش های واصله می گوید که کاخ سفید اواسط ماه جاری(می) میلادی پذیرای نخست وزیر اسراییل خواهد بود. اما آنچه قابل ملاحظه است اینکه نتنیاهو پیش از سفر به واشنگتن به قاهره خواهد رفت تا ابتدا با حسنی مبارک رییس جمهور مصر ملاقات نماید و سپس عازم واشنگتن شود.

 * موارد اختلاف بین آمریکا و اسراییل :

سایت اینترنتی اسراییلی " همایش سیاسی" اخیرا مشروح نشستی را منتشر کرد که این نشست به موارد اختلافی بین باراک اوباما و نتنیاهو که در چارچوب دیدار اخیر عبدالله دوم شاه اردن از واشنگتن مطرح شد، پرداخته است. در دیدار بین عبدالله دوم و اوباما  دو طرف ظاهرا به تفاهماتی درباره تحولات میدانی جاری در خاورمیانه دست یافته بودند. برجسته ترین نقاط اختلافی اشاره شده میان نتنیاهو و اوباما از دید این نشست عبارتست از:

• موضع نتنیاهو مبنی براینکه هیچ صلحی با فلسطینی ها وجود نخواهد داشت مگر پس از اعتراف فلسطینی ها به یهودی بودن "دولت اسراییل"
• تاکیدهای نتنیاهو مبنی بر عدم پایبندی اسراییل به روند نتایج کنفرانس آناپولیس
• طرح پایبندی به طرح نقشه راه در قالب مفهوم جدید
• موضع منفی و مخالفت نتنیاهو با طرح صلح عربی
• تاکید نتنیاهو بر ضرورت بازتعریف ترتیب اولویت های برنامه کاری دیپلماسی آمریکا در منطقه خاورمیانه و پرداختن به موضوع پرونده هسته ای ایران به عنوان اولویت اول و صلح خاورمیانه به عنوان اولویت بعدی

اختلافات آمریکا و اسراییل از یک سو به ماهیت گرایشات حکومت جدید اسراییل که ائتلاف لیکود- اسراییل بیتنا بر آن سیطره دارد برمی گردد  و از سوی دیگر مربوط به گرایشات دولت جدید دمکراتیک آمریکا است.

* آثار نقشه اختلافات بین آمریکا و اسراییل:

گزارش های درزیافته می گوید تمدید مجازات های آمریکا علیه سوریه که پیش تر توسط دولت جرج بوش پسر به تصویب رسیده بود به دلایل زیر صورت گرفته است:

• گزینه جایگزینی روی میز باراک اوباما وجود نداشت زیرا تاکنون دیپلماسی آمریکا نتوانسته است دستاوردهایی در خط دیپلماسی واشنگتن – دمشق محقق کند.
• توصیه دنیس راس پس از بازگشتش از منطقه خلیج فارس . وی به اوباما توصیه کرد که عدم هرگونه اقدامی در اتخاذ تصمیم برای برداشتن گام مثبت به نفع دمشق در حال حاضر ضروری است.
• توصیه رابرت گیتس وزیردفاع آمریکا پس از بازگشت از سفر به خلیج فارس و عربستان سعودی. وی به اوباما گوشزد کرد که هرچه زودتر باید گام مثبتی در روابط با سوریه برداشته شود.

با این وجود برخی گزارش ها از بروز اختلافات بیشتری در آینده نزدیک میان آمریکا و اسراییل خبر می دهد که نشانه های آن می تواند در موارد زیر تجلی یابد:

-         باراک اوباما احتمالا در آینده نزدیک اظهاراتی را خطاب به جهان اسلام این بار از قاهره بیان خواهد کرد. این در حالی است که اولین اظهارات او خطاب به جهان اسلام از ترکیه صورت گرفت.

-         تصمصم دولت آمریکا به ادغام بندهای توصیه طرح زیپی لیونی وزیرخارجه سابق اسراییل که به هنگام وزارت وی تهیه شده بود.

-         اظهارات وزیرخارجه آمریکا هیلاری کلینتون که گفته بود وقتی آمریکا تصمیم دارد با دولت لبنانی که حزب الله نیز در آن مشارکنت دارد همکاری کند چرا با دولت فلسطینی ای که حماس در آن حضور دارد تعامل نداشته باشد.

-         اظهارات مشاور امنیت ملی آمریکا ژنرال جیمز جونز که گفته بود دولت اوباما منتظر نخواهد نشست که ببیند فلسطینی ها و اسراییلی ها کی به مجادلاتشان پایان می دهند بلکه واشنگتن طرحی را اماده ارائه دارد.  بسیاری از ناظران سیاسی معتقدند که این اظهارات جونز اشاره آشکاری بود به اینکه دولت آمریکا برای تحمیل برنامه های خود به طرفین تلاش خواهد کرد.

ام جی روزنبرگ تحلیل گر سیاسی آمریکایی معتقد است که  " اسراییلی ها و لابی اسراییلی دوست دارند دولت آمریکا را وادار کنند که به شکلی همزمان به سمتی حرکت کند که از یک سو از تلاش های نظامی – جنگی اسراییل حمایت نماید و از سوی دیگر با اعمال فشار به سایر طرف های درگیر در نزاع عربی – اسراییلی آنان را وادار به پذیرش شروط اسراییل نماید".

لیکن آنچه که باعث بروز ناامیدی و یاس در صف اسراییلی ها و لابی صهیونیستی شده است برمی گردد به اظهارات جوزف بایدن معاون رییس جمهور آمریکا. بایدن گفته است که دولت آمریکا در حال حاضر برای تشکیل دولت مستقل فلسطینی تلاش می کند . آنچه بر شدت نگرانی سران لابی اسراییلی افزوده است اینکه این اظهارات این بار از زبان بایدنی جاری شده است که اسراییلی ها به وی به عنوان " دژ محکم " لابی صهیونیستی در داخل دولت دمکرات آمریکا یاد می کنند. بایدن پیش بینی کرده است که برخورد میان روابط اسراییل و آمریکا نزدیک است. به عقیده معاون رییس جمهور آمریکا اگر دولت اوباما با قدرت بر پیشبرد روند صلح از طریق ایجاد دولت مستقل فلسطینی تاکید کند بی شک نتنیاهو همچنان در بحث مربوط به صلح بدون تشکیل دولت فلسطینی و بدون عقب نشینی از جولان اصرار خواهد ورزید.

 گردآوری : مهدی شکیبائی