فلسطین؛ صد و نود و چهارمین عضو سازمان ملل؟

نادر مازوجی

فلسطینی ها پس از سال ها تحت اشغال بودن و شهروند درجه دوم به حساب آمدن در سرزمین آبا و اجدادی خود از سوی صهیونیست ها، عزم خود را جزم کرده تا سپتامبر امسال موضوع تشکیل کشور مستقل فلسطینی را به سازمان ملل ببرند و به عنوان عضو جدید سازمان ملل، هویت بین المللی خود را بازیابند. درحالی که منشور سازمان ملل به امکان عضویت همه کشورهای صلح طلب در این نهاد تصریح کرده، اما عرصه سیاست بین الملل از ده ها سال قبل مانع احقاق این حق فلسطینی ها شده است. از هم اکنون واکنش ها به این تصمیم فلسطینیان آغاز شده و برخی کشورها حمایت و برخی دیگر عدم حمایت خود را اعلام کرده اند. از جمله آمریکا از بیم اثبات عدم مشروعیت رژیم صهیونیستی و درحالی که هنوز به یک توافق سازش فراگیر امید دارد، اعلام کرده هرگونه تصمیم شورای امنیت در رسمیت دادن به کشور مستقل فلسطین را وتو خواهد کرد.
اما به رغم تمامی مانورهای سیاسی، حقوق بین الملل چشم انداز دلگرم کننده ای را در خصوص رسمیت یافتن کشور فلسطین ارائه می کند و چارچوب حقوقی که فلسطین می تواند بر اساس آن به عضویت سازمان ملل پذیرفته شود، روشن است. الحاق فلسطین به سازمان ملل تنها راه رسمیت یافتن آن نیست و به طور معمول برای کشور تلقی کردن یک ماهیت سرزمینی، به مولفه های زیادی نیاز است. کنوانسیون سال 1933 در مونته ویدیو در خصوص حقوق و وظایف کشورها تصریح می کند که یک کشور مستلزم برخورداری از یک جمعیت دائمی، سرزمین مشخص، دولت و ظرفیت برقراری ارتباط با دیگر کشورهاست. پس از تصویب این کنوانسیون به نظر می رسید فلسطین از معیارهای لازم برای رسمیت یافتن بعنوان یک کشور مستقل برخوردار است اما از زمان پایان قیمومیت انگلیس بر اراضی فلسطینی و تصویب طرح تقسیم فلسطین مصوب 1947 در سازمان ملل، فلسطین عمدتا بعنوان یک هویت سرزمینی درحال ظهور و بی ثبات تلقی می شود.
بسیاری معتقدند فلسطین هنوز فاقد سرزمین مشخص است. از زمان جنگ شش روزه در 1967 بیشتر فلسطینیان در خارج از این سرزمین زندگی می کنند و از مجموع 11 میلیون فلسطینی فقط 8/3 میلیون نفر آنها امکان سکونت در اراضی فلسطینی را یافته اند. این درحالی است که فلسطین در یکی از قطعنامه های سازمان ملل بعنوان سرزمین محصور در مرزهای 1948 یا حتی 1967 تعریف شده است. از سویی بخش های اشغال شده یا مورد مناقشه، مانعی در برابر تداوم کنترل بر نقاط دیگر نمی شود. علاوه بر این، مجمع عمومی سازمان ملل با تصویب طرح تقسیم فلسطین در سال 1947 عملا به رسمیت یافتن کشور فلسطین رای داده است.
همچنین درحالی عضویت فلسطین در سازمان ملل با برخی مخالفت ها روبرو شده که روند عضویت رژیم صهیونیستی در سازمان ملل سرعت بیشتری داشت. این رژیم شش ماه پس از اولین تقاضای ناموفق در سال 1948، متعاقب امضای رسمی توافقنامه آتش بس با مصر، اردن و لبنان، در مه 1949 با 37 رای موافق در مقابل 12 رای مخالف و 9 رای ممتنع به عضویت سازمان ملل درآمد. بنابراین باید پذیرفت که انکار حق عضویت فلسطینیان در سازمان ملل مصداق دوگانگی معیارهاست. به عبارت بهتر، دوگانگی مولفه مهمی در بدنه حقوق بین الملل شده است. نکته مهم این است که فلسطین درحال حاضر از سوی 122 کشور جهان از جمله چین و روسیه بعنوان کشور برسمیت شناخته شده است و حتی اگر رسمیت یافتن کشور فلسطین مستلزم پذیرفته شدن آن از سوی کشورهای بیشتری باشد، موضوع مهم این است که فلسطین از مناسبات بین المللی کافی برخوردار است. فلسطین به دوسوم آرای مجمع عمومی سازمان ملل یا 129 رای نیاز دارد تا بعنوان یکصد و نود و چهارمین عضو سازمان ملل پذیرفته شود. 

نادر مازوجی