پیدا و پنهان سفر خالد مشعل به عربستان !

خبرگزاری قدس؛ گروه تحلیل و تفسیر

"خالد مشعل" رئیس دفتر سیاسی حماس روز 15جولای (24 تیر) در رأس هیئتی بلندپایه از اعضای این جنبش وارد عربستان شد و با پادشاه و دیگر مقامات بلندپایه این کشور دیدار کرد.  از سه سال گذشته تاکنون این اولین سفر رئیس دفتر سیاسی حماس به شمار می رود. سفر خالد مشعل به عربستان سعودی ٬ حرف و حدیث‌های بسیاری در پی داشته است. این در حالی است که رسانه های سعودی در نهایت محافظه کاری دیدگاه خود نسبت به سفر خالد مشعل به ریاض و حتی محورهایی که در جریان این سفر با مقامات سعودی مورد بحث و بررسی قرار گرفت را اعلام نکردند و سیاست سانسور خبری را در پیش گرفتند تا با اتمام این سفر و مشاهده رفتارهای طرفین به تجزیه و تحلیل این سفر بپردازند.

برخی از  تحلیلگران سفررئیس دفتر سیاسی حماس را  با هدف درخواست میانجی‌گری از مقامات سعودی میان قاهره و حماس ، بررسی موضوع آشتی ملی فتح و حماس و نیز برنامه‌ریزی برای دوران بعد از توافق هسته‌ای میان ایران و ۱+۵ به ریاض سفر ارزیابی کردند.

برخی دیگر پیش بینی کردند این دیدار احتمالا سرآغازی برای به فراموشی سپردن گذشته و آغاز صفحات جدیدی در روابط میان حماس و عربستان  خواهد بود به ویژه آنکه از اولین نتایج  این سفر دستور آزادی زندانیان حماس در عربستان سعودی بود که به دستور «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه سعودی صورت گرفت.

در این سفر مسئله از سرگیری حمایت از حماس از سوی عربستان و وساطت این کشور در برطرف شدن چالش هایی که در روابط میان حماس و مصر ایجاد شده بود نیز مورد رایزنی قرار گرفت.
این در حالی است که گمانه زنی ها از امکان نتیجه بخش بودن تلاش ها برای از بین بردن اختلافات میان حماس و قاهره حکایت دارد به ویژه آنکه دستگاه قضایی مصر اخیرا حکم تروریستی خواندن حماس را لغو کرده است.

برخی دیگراز تحلیلگران ازسرگیری ارتباط حماس و عربستان را بخشی از پروژه‌ای عظیم علیه ایران می‌دانند.
مسلما توافق ایران و قدرت‌های جهانی در باره مسائل هسته ای پیامدهای گسترده‌ای دارد که برخی از سران کشورهای منطقه از این پیامدها راضی نیستند.از جمله عربستان سعودی که به عنوان مهم‌ترین رقیب منطقه‌ای ایران در تلاش است تا دامنه تاثیر این توافق را کنترل کرده و از گسترش نفوذ و تاثیر ایران در منطقه جلوگیری کند.
دیدار خالد مشعل٬ با ملک سلمان٬ پادشاه عربستان سعودی که پس از سه سال تیرگی روابط دو طرف انجام شد٬ به اعتقاد برخی از تحلیلگران بخشی از استراتژی کلان عربستان برای کنترل تاثیرات دامنه‌دار توافق هسته‌ای و مقابله با ایران در دوران پس از توافق است.

برخی از تحلیلگران غربی نیز معتقدند ریاض با نزدیکی به گروه های مقاومت همچون حماس  قصد دارد اتحاد اعراب را در مواجهه با آنچه از سوی آنها "تهدید ایران" خوانده می‌شود، آماده کند و جمهوری اسلامی را تهدیدی جدی‌ برای کشورهای منطقه و جهان معرفی کند.
عربستان در وضعیتی است که می‌خواهد تا جایی که امکان دارد بر شمار متحدان خود علیه ایران بیفزاید. به همین خاطر تلاش برای ارتباط با گروه های مقاومت در همین راستاست.

تحلیلگر رویترز در این باره می گوید: ریاض با ازسرگیری روابط با حماس می‌تواند از تنش‌های موجود در روابطش با اخوان‌المسلمین هم بکاهد و نقش ایران به عنوان مهم‌ترین مدافع جنبش مقاومت در فلسطین را کم‌رنگ کند. گذشته از این٬ عربستان می‌تواند از این فرصت برای میانجی‌گری میان حماس و فتح بهره گیرد و پلی برای پر کردن شکاف پدید‌آمده میان آنها باشد.

اما مقامات عربستانی از این واقعیت غافلند که جنبش های فلسطینی دوست و دشمن خود را می شناسند و با کشورهایی که در هنگام بحران و جنگ های تحمیلی به ملت فلسطین کمک می کنند روابط خوبی دارند روابطی که تحت هیچ شرایطی حاضر به از دست دادن آن نیستند.

این در حالی است که کارنامه  عربستان در رابطه با فلسطین تیره و تار است و این کشور در گذشته همسو با کشورهای غربی و در راس آن آمریکا از گروه های مقاومت فلسطینی فاصله و در بسیاری از موارد با رژیم صهیونیستی همسویی کرده است، انفعال و سکوت  خاندان آل سعود در قبال جنایات و تجاوزات مکرر اسراییل طی جنگ های مکرر و حملات وحشیانه رژیم صهیونیستی به ملت فلسطین در راستای همین سیاست ها است.

مواضع گروه های مقاومت در باره کشورهای دوست این  واقعیت را ثابت می کند که گرو های فلسطینی نمک خور و نمکدان شکن نیستند.

از سوی دیگر حماس یکی از بازوان قدرتمند مقاومت در منطقه است و از توانمندی‌های بسیاری در بسیج جهان اسلام و جبهه مقاومت برخوردار است و به این راحتی جایگاهی را که به دست آورده از دست نمی دهد.

«صلاح بردویل» از اعضای ارشد حماس در باره اینکه آیا حماس به دنبال جایگزینی برای هم پیمان دیرینه خود یعنی ایران است می گوید:حماس تحت هیچ شرایطی تن به آغاز رابطه ای به قیمت پایان دادن به رابطه ای دیگر نمی دهد وروابط خود با کشورهایی که همواره از این جنبش حمایت مادی، معنوی و نظامی کرده اند را حفظ خواهد کرد.

به اعتقاد او یکی از مهمترین اهدف سفر خالد مشعل به ریاض ، موضوع فلسطین است. چراکه ملت فلسطین در شرایط حاضربه دنبال بسیج کردن کشورهای عربی از جمله عربستان سعودی برای حمایت از موضوع فلسطین و برقراری هرچه سریعتر آشتی ملی جهت مقابله گسترده با دشمن صهیونیستی است و در این برهه حساس نمی خواهد کشورهای حامی خود را از دست بدهد.

برخی تحلیلگران معتقدند، این عربستان است که حماس را به سمت خود می کشاند. به اعتقاد آنان عربستان سعودی قصد دارد حماس را به جرگه طرفداران خود در منطقه اضافه کند و از ایران و حزب الله دور کند.

پیشنهاد آل سعود به حماس برای پیوستن به ائتلاف ضد یمن  با همین هدف صورت گرفته است .خالد مشعل در پاسخ به ادعای عربستان تاکید می کند که حماس فقط در سرزمین فلسطین و در مقابل اشغالگران می‌جنگد.

وی می افزاید: قضیه ما قضیه فلسطین و نجات از دست اشغالگران و مقاومت است و در این راه از دریافت هیچ کمکی از اعراب و مسلمانان که مایه عزت و شرف ما هستند، دریغ نمی کنیم.

مسئله اساسی این است که درخواست اعزام نیرو از سوی کسی، مستلزم داشتن یک رابطه استراتژیک بین طرفین هست در حالی که روابط بین عربستان و فلسطینی‌ها در مجموع یک اینچنین رابطه‌ای نیست وعربستان نمی‌تواند درخواست  اعزام نیرواز سوی حماس داشته باشد. خود این مسئله نشان می‌دهد که اساسا چنین درخواستی مطرح نشده است اگرهم شده باشد با پاسخ منفی مشعل روبه رو شده است . شاید به همین خاطر است که "عادل جبیر" وزیر خارجه عربستان در تلاش برای کم اهمیت جلوه دادن سفر خالد مشعل به عربستان تاکید کرد که سفر وی به ریاض و دیدار با پادشاه سیاسی نبوده و موضعگیری عربستان در قبال جنبش حماس همچنان تغییر نکرده است.

با وجود این گمانه زنی ها، هنوز قضاوت در رابطه با ماهیت روابط آینده حماس و عربستان سعودی زود است. روابط میان آل سعود و حماس هر چند ظاهرا رو به بهبود باشد، همچنان در دوره های اولیه خود به سر می برد و نمی توان مسیر حرکت و همچنین آینده آن را پیش بینی کرد.
 
عربستان در شرایط کنونی که محیط بازی در خاورمیانه را به ایران باخته است تلاش می کند تا متحدین و همپیمانان ایران در منطقه را با خود همسو کند تا شاید بتواند بخشی از توان ایران را کاهش دهد اما غافل از این است که روابط استراتژیک ایران با همپیمانان خود اعتقادی است و به این راحتی خدشه ای به آن وارد نمی شود.