تغییرات جدید در عربستان؛ انگیزه‌ها و چالش‌ها

به گزارش خبرگزاری قدس (قدسنا)، «اکبر قاسمی» رئیس سابق دفتر حفاظت منافع ایران در مصر در یادداشتی در ارتباط با تحولات اخیر سیاسی در عربستان سعودی نوشت: بررسی اجمالی از زاویه سیره شناسی و سوابق مقامات جدید، بیانگراین است که تغییرات بیشتر با انگیزه و جهت‌گیری خاصی ازسوی پادشاه به سمت اهداف متناسب با ضرورت‌های مرحله فعلی طراحی شده و به‌طورناگهانی نیز انجام گرفته است که می‌توان آنها را در ویژگی‌های زیرجمع‌بندی کرد:

اول: چیدمان تغییرات باهدف تحقق مهم‌ترین رکن یعنی مصالحه بین فرزندان خانواده کلیدی سلطنتی انجام شده است. به این ترتیب که با شرکت دادن حداقل یک فرزند از خانواده‌های کلیدی (شامل نایف، بندر، الشیخ، طلال، متعب...) زمینه مصالحه واقعی بین شاکله خانواده‌های سنتی سلطنتی را احیا می‌کند. روی کارآمدن فرزندانی از خانواده‌های طرد شده که پدران آنها ازدایره قدرت سیاسی خارج شده‌اند، به نوعی بازسازی مشکلات داخلی خاندان بوده و هدف دورشدن ازشکاف واختلافات و روی‌ آوری به همبستگی و پیوندهای خانوادگی را به نمایش می‌گذارد.

دوم: باتوجه به آسیب‌پذیری سنگین مناسبات سعودی با شرکت‌های بزرگ اقتصادی و چند ملیتی در نتیجه رخداد خاشقجی، انتصاب آقای عساف شخصیت تکنوکرات با تراز و تجربه بالایی ازمدیریت با مؤسسات صندوق بین‌المللی و بانک جهانی برای وزارت خارجه عربستان بوده و نشانگر دومین هدف عربستان برای حل کانون‌های مشکلات یعنی سرمایه گذاری‌ها و بازگرداندن موقعیت آسیب دیده آن باشد.

سوم: حضور عساف که با کوله باری از رفتار‌ها وتجربیات متنوع، از زندانی شدن در زندان ریتز به جرم داشتن اموال غیرمشروع و برخورداری ازاموال فراوان همچون یک فروند هواپیمای اختصاصی و۶ هلی کوپتر و داشتن شش سوئیت درهتل خلیفه و دو ویلا درامارات گرفته تا سابقه ۲۰ ساله وزیردارایی واقتصاد در سه دوره سلاطین فهد، عبدالله و سلمان وتجربه مدیریتی در ۱۳ شورای سیاستگذاری وصندوق مالی؛ بیانگر داشتن تجربه و مهارت فوق‌العاده زیاد در عرصه مدیریت و کنترل بحران‌های اقتصادی عربستان است ومی تواند مرد اول مدیریت دوره سختی‌ها درعرصه خارجی سعودی، به شمار آید.

چهارم: عساف مسئولیت چهار کمیسیون مشترک دو جانبه و اقتصادی شامل آلمان، ایتالیا، چین و سوریه را در سوابق خود دارد که بویژه پیوندهای عمیقی در سوابق او با دولت ومقامات اقتصادی سوریه درکارنامه خود داشته است. این تجربیات او می‌تواند گشایشی در بحرانهای ریاض با کشورهای مختلف ایجاد کند.

پنجم: تجربه غنی عساف در مدیریت چند وجهی او درعرصه سازمان‌های بین‌المللی مالی و منطقه‌ای و اقتصادی ازجمله بانک توسعه اسلامی و برخورداری از کرسی استادی در دانشگاه ملک عبدالعزیز، همگی باعث می‌شود تا شخصیت او از دایره نپختگی‌های جبیر و رویکردهای خیره سرانه و واکنشی عربستان به دور رفته و با بهره‌گیری ازکیاست جنبه‌های پیچیده‌ای از مدیریت دیپلماتیک را دردستور کارخود قراردهد.

ششم: آثار رویکردهای خودسرانه و عجولانه محمد بن سلمان که درقتل خاشقجی آسیب سنگینی به جایگاه او وعربستان وارد کرد، موجب شده محمد بن سلمان ناگزیر به تصحیح رویه و اتخاذ رویکردهای جدید درچارچوب احیای شوراهای سیاسی و اقتصادی روی آورده و با بکارگیری عقل جمعی درفرآیندهای تصمیم گیری، زمینه تغییرات مرحله‌ای را به بوته آزمایش گذارد.

هفتم: تغییرات جدید به نوعی پاسخ مثبت و پیام جدیدی از مشارکت همه طیف‌های خانواده‌های بزرگ وتکنوکرات ومعارض داخلی سعودی درهرم قدرت سیاسی را نشان داده که خانواده‌های آنها با کشورهای غربی از قدیم پیوندهای متینی داشته است. این به نوعی واکنش سازنده به خاستگاه امریکا وغرب در راستای اصلاح چهره محمد بن سلمان با حضورچهره‌های جدید است.

نتیجه گیری: مهندسی تغییرات جدید درواقع راه حلی برای برون رفت از سه مشکل اساسی موجود عربستان شامل ۱- مصالحه داخلی خانواده سعودی بامشارکت فرزندان نزدیک به محمد بن سلمان درقدرت سیاسی ، ۲- جایگزین‌سازی شخصیت‌های تکنوکرات باتجربه بالا برای ترمیم ورفع آسیب‌های وارده بر سرمایه‌گذاری‌ها ومناسبات اقتصادی عربستان با جهان ۳-بهبود چهره واعتبار عربستان درپرتو آسیب وارده ناشی ازقتل خاشقجی و برون رفت ازبحران‌های سوریه ویمن است.

رمز موفقیت این تغییرات نیز مشروط به این خواهد بود که محمد بن سلمان چگونه بتواند رویکردهای انحصاری مدیریت خود را متحول سازد تا مشکلات قبلی (جنگ یمن، اعدام نمر، زندانی کردن شاهزاده‌ها، کناره‌گیری تحمیلی سعدحریری، قتل خاشقجی، وادادگی دربرابر پرداخت های بی حساب به ترامپ) مجدداً به وجود نیاید. ضمن آنکه باید دید آیا ضمانتی وجود دارد تا فرآیند تصمیم‌سازی درتغییرات جدید، عقلایی شود؟ بدیهی است پاسخ به این سؤال نیاز به زمان و راستای آزمایی حداقل دریک بازه شش ماهه دارد.          

انتهای پیام/