زوایای پیدا و پنهان سفر رئیس جمهور رژیم صهیونیستی به ترکیه

 خبرگزاری قدس (قدسنا)،  ترکیه در حالی روند بازسازی روابط سیاسی با رژیم صهیونیستی را آغاز کرده است که هیچ تغییر و تسامحی در آرمان ملت فلسطین حول مبارزه با رژیم صهیونیستی و آزادی قدس شریف به وجود نیامده است. فلسطین همچنان مسأله نخست جهان اسلام است که ترکیه یکی از کشورهای بزرگ، مهم و اثرگذار آن است.  

 براساس نتیجه نظرسنجی سالانه »ارزیابی جوانان عربی« در سال 2021، حدود 88 درصد جوانان مسلمانان و عرب رژیم صهیونیستی را دشمن خود می‌دانند و عادی‌سازی روابط برخی کشورهای عربی با تل آویو نتوانسته اشغالگری این رژیم را تحت الشعاع قرار دهد!  

 در چنین شرایطی فشردن و دراز کردن دست دوستی به سوی تل‌آویو، چیزی جز بدنامی برای دولت ترکیه و ضربه بزرگ به آینده و سرمایه سیاسی اردوغان و تضعیف فزاینده موقعیت حزب عدالت و توسعه تعبیر نمی شود که به دنبال بقاء در قدرت از طریق انتخابات آتی است. ضمن اینکه در افکار عمومی مسلمانان و منطقه نیز دولت اردوغان و حزب متبوع او با کاهش اعتبار، حیثیت و وجهه سیاسی مواجه خواهد شد.  

 روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی با فراز و نشیب‌های که در طول تاریخ تجربه کرده، به مرحله حساسی در 2022 میلادی رسیده است. ترکیه زیر بار فشار اقتصادی و کاهش بی‌سابقه ارزش لیر و با توجه به کدهای منطقه‌ای که توسط آمریکا تولید و جاگذاری  شده‌اند، به آغوش اسرائیل باز گشته است. اگرچه ممکن است این اقدام در کوتاه مدت دستاوردهای مقطعی برای اردوغان بدنبال داشته باشد اما در میان مدت و درازمدت، به نفع هیچکدام از متغییرها همچون اردوغان، ترکیه، منطقه، جهان اسلام نخواهد بود. رویکرد جدید ترکیه در ارتباط با اسرائیل، به عدم ملاحظات ایدئولوژیکی و ژئوپلیتیکی در جهان اسلام و محیط همسایگی  با جمهوری اسلامی ایران خواهد انجامید.

رقابت‌های منطقه‌ای مسئله‌ای بسیار مهم در روابط ایران و ترکیه می‌باشد. هرچند نفس رقابت، امری طبیعی است اما مرز مواجهه آن با تقابل و واگرایی بسیار باریک است و عدم توجه به ملاحظات منطقه‌ای طرفین میتواند به همگرایی کشورها آسیب بزند.  

 این در حالی است که ترکیه و ایران در یک بستر به نام جهان اسلام به لحاظ ایدئولوژیکی و یک منطقه پیوسته به لحاظ ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی قرار گرفته‌اند که منطق همسایگی با مشترکات فراوان دینی و مردمی، مباحث همکاری را بیشتر از مباحث رقابتی نمایان می‌سازد. همچنین با توجه به پیوند مردمی ایران و ترکیه، هر گونه خدشه در روابط طرفین می‌تواند مطلوب آمریکا و رژیم صهیونیستی باشد. بنابراین راه حل منطقی و عقلانی در چنین شرایطی، ایجاد زمینه‌های گفتگو در سطوح مختلف است. فضای گفتگو می‌تواند امکان‌های جدیدی را پیش روی هر دو کشور قرار دهد و زمینه‌های همکاری بیشتر در حوزه‌های دانشگاهی، ورزشی، توریستی، بانکی، کشاورزی، تجارت، مسکن، دفاعی- امنیتی، منطقه‌ای و ... را فراهم سازد.

 به طور کلی می‌توان باب گفتگو و رفت وآمد متناوب هیئت‌های دیپلماتیک و امنیتی ایران و ترکیه را به عنوان آلترناتیو روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی در اذهان سیاست‌مداران ترکیه جاگذاری کرد و در یک قالب بزرگتر، بازی آمریکا و رژیم صهیونیستی را بهم زد.

همچنین گروه آفاق در ارتباط با این رخداد نوشت: کلام تاریخی اردوغان در تاریخ ثبت است آنگاه که پس از اعلام عادی سازی چند کشور عربی مثل امارات و بحرین با اسرائیل گفت: ای بیشرف‌ها چرا به آرمان فلسطین و مردم آن خیانت می‌کنید. البته اردوغان به عملگرایی شهره است و اتخاذ مواضع متناقض اساساً از او و در عرصه سیاست امر غریبی نیست.

- اگر چه دولت ترکیه بلافاصله بعد از تاسیس رژیم و در 28 مارس 1948 رژیم را به رسمیت شناخت اما همواره مردم مسلمان ترک و حکمرانان مسلمان ترک این کشور نسبت به مساله فلسطین ابراز وفاداری کرده‌اند اما اینکه اردوغان و حزب متبوع او که بلحاظ ایدئولوژیک "اخوانی" محسوب می‌شوند چرا در عادی سازی روابط با اسرائیل این‌چنین سراسیمه عمل می‌کند را می‌توان در چارچوب انگیزه‌ها و مقولاتی سیاسی و اقتصادی به تحلیل نشست.

- از منظر سیاسی همه می‌دانند که دولت بایدن و شخص رئیس جمهور آمریکا علاقه‌ای به شخص اردوغان ندارند و حداقل در سیاست‌های اعلامی همواره بر نقض حقوق بشر و فقدان آزادی‌های عمومی در ترکیه معترض بوده و هستند. بایدن همچنین مدافع کردهای سوریه یعنی دشمنان درجه 1 اردوغان است. در کنار این دو مساله ممانعت دولت آمریکا از تحویل جنگنده‌های "اف 35" به ترکیه و حمایت‌هایش از "فتح الل گولن" مخالف آمریکا نشین اردوغان، مزید بر علت است. در چنین شرایطی بنظر می‌رسد اردوغان با دعوت از هرتزوک هدفی دوگانه را تعقیب می‌کند اول تحبیب قلوب آمریکا از طریق نزدیکی به رژیم و دوم آینده نگری نسبت به روزی که احیاناً آمریکا منطقه را ترک کند و اسرائیل را به عنوان جانشین خود در منطقه تایید و تجهیز کند.

- به لحاظ اقتصادی به نظر میرسد اردوغان بدنبال آن است که در سایه تعمیق روابط اقتصادی ترکیه با اسرائیل موفق شود گاز رژیم را هم با هدف دستیابی به منابع جدید مالی و به ویژه در اوضاع وخیم اقتصادی کشورش به اروپا منتقل کند وهم مرهمی بر زخم بی‌گازی خود بگذارد. ترکیه 90 درصد از گاز طبیعی خود را از خارج وارد می‌کند.

- در چنین فضایی اسرائیل سرمست از پیروزی در جلب نظر ترکیه سرخوش است که اولاً و به‌زعم خود در کنار مرزهای زمینی ایران حضور پیدا خواهد کرد و این درحالی است که پیشتر و با نزدیکی به امارات و بحرین بر این باور بود که به مرزهای آبی ایران نزدیک شده است. ثانیا: خود را موفق در شکستن طلسم توسعه دامنه عادی سازی روابط با کشورهای مسلمان معرفی میکند، امری که برای دولت جدید و البته شکننده "بنت" مقوله ای اعتبار بخش والبته جذاب است.

- بنظر می‌رسد با این سفر میان هواداران واقعی آرمان فلسطین و وفاداران شعاری آن نقطه گذاری جدیدی صورت گیرد. واقعیت آن است که نمی‌توان هم در ظاهر شعار وفاداری به آرمان فلسطین سر داد وهم در میدان بالغ بر 7 میلیارد تبادل تجاری با دشمن درجه 1 مسلمانان داشت. همچنین می‌توان انتظار داشت بعد از این سفر سیاست‌های رژیم به‌ویژه در خصوص شهرک سازی تقویت شود و مواردی همچون غصب و اشغال در مناطقی مانند "شیخ جراح" و "النقب" تشدید شود و بالاخره انتظار آن است که روابط حماس و اخوانی‌های وفادار به آرمان فلسطین با ترکیه دچار تغییرات و گسست‌هایی بیش از آنچه طی چند ماه اخیر خود را نشان داد، شود. فراموش نکنیم پروژه "تطهیر ترکیه از اخوان" چند ماهی است کلید خورده است و اردوغان با بهانه تجدید روابط با مصر رسانه‌های اخوانی را در ترکیه تعطیل کرد، برخلاف سال‌های گذشته هیچ مقام ترکی در اجلاسیه سالانه حماسی‌ها در ترکیه اجازه حضور نیافتند، چند روز اقامت هنیه و مشعل در ترکیه بدون هیچ دیداری با مقامات ترک پایان یافت و بالاخره در سفر اخیر سخنگوی اردوغان به فلسطین ابراهیم کالن فقط به دیدار با محمود عباس بسنده کرد.

انتهای پیام/م.ت/