پیامدهای آتش بس غزه
تضعیف اعتبار سیاسی نتانیاهو

خبرگزاری قدس(قدسنا)؛ علیرضا عرب، روزنامه نگار و کارشناس مسائل رژیم صهیونیستی 

الف)مقدمه
مورخ یک شنبه 19 ژانویه 2025م( 30 دی 1403) یک روز پیش از تحلیف ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور برگزیده ایالات متحده،‌ آتش بس سه مرحله ای در غزه به طور رسمی آغاز شد. طی مفاد این آتش‌بس سه مرحله ای ، چند تن از اسیران اسرائیلی آزاد شدند. براساس مفاد مرحله اول آتش‌بس که ۴۲ روزه است ، به مرور اسیران اسرائیلی آزاد و در ازای آن‌ها، زندانیان فلسطینی نیز از زندانهای اسرائیل آزاد خواهند شد. مصر، از میانجیگران مذاکرات مدعی شد اسرائیل ۱۸۹۰ زندانی فلسطینی را در ازای ۳۳ گروگان اسرائیلی در مرحله نخست آزاد خواهد کرد. این مرحله حدود شش هفته( 42روز) ادامه خواهد داشت. در روز نخست در ازای سه زن اسرائیلی ۹۰ زندانی فلسطینی از زندان عوفر در کرانه باختری آزاد شدند . با این حساب، به ازای هر گروگان اسرائیلی، ۳۰ زندانی فلسطینی آزاد می‌شوند.

همزمان با آغاز رسمی آتش بس در ‎غزه، ایتامار ‎بن گویر، وزیر امنیت داخلی ‎اسرائیل و سایر اعضای حزب متبوعش، "قدرت یهودی" به صورت رسمی استعفای خود را اعلام کردند. نتانیاهو درباره‌ی این آتش‌بس گفته بود رئیس‌جمهور ایالات متحده ، حق اسرائیل برای ادامه‌ی جنگ را محفوظ می‌دارند.  جنگ در غزه 15 ماه به طول انجامید و حدود 117 میلیارد دلار برای اسرائیل هزینه به جای گذاشت. پذیرش آتش بس توسط اسرائیل به معنای غلبه اولویت آزادی اسیران اسرائیلی در غزه (گروگان ها) بر اولویت نابودی سیاسی و نظامی حماس محسوب می شود و طی این 15 ماه نتانیاهو اولویت آزادی اسیران را به حاشیه رانده بود. نهایتا بعد از 15 ماه نبرد سنگین و همه جانبه برای همگان مشخص شد که اسرائیل هرگز نخواهد توانست حماس را نابود کند.

از مورخ 16 ژانویه (27 دی) نخستین پس لرزه های توافق آتش بس ‎حماس و ‎اسرائیل شروع به ظاهر شدن کرد. ابتدا  بزالل اسموتریچ وزیر دارایی ، رئیس اداره مدنی کرانه باختری در ارتش اسرائیل و رهبر حزب "صهیونیسم مذهبی" ، و سپس ایتامار ‎بن گویر، رهبر حزب "قدرت یهودی" و وزیر امنیت داخلی اسرائیل هردو نتانیاهو را به خروج از ائتلاف حاکم در صورت اجرای توافق با حماس تهدید کردند. خروج همزمان بن گویر و اسموتریچ از جمع ائتلاف حاکم، به معنای انحلال کابینه نتانیاهو و حرکت مجدد اسرائیل به سمت برگزاری انتخابات جدید کنست بود اما تاکنون فقط بن گویر و حزبش از ائتلاف خارج شده اند. پس از بن گویر و اسموتریچ، "آمیخای شیکلی" ، به عنوان نخستین نماینده حزب لیکود اعلام کرد در صورت اجرای مفاد توافق تبادل اسرا با حماس از جمله عقب نشینی اسرائیل از محور فیلادلفیا از سمت وزارت امور دیاسپورا و مبارزه با یهودستیزی در کابینه نتانیاهو استعفا خواهد داد. در نهایت اسموتریچ ماند و فقط بن گویر ائتلاف را ترک کرد و دولت نتانیاهو سقوط نکرد.

قبل از خروج بن گویر از ائتلاف نتانیاهو این ائتلاف دارای 68 کرسی در کنیست بود و با خروج بن گویر  62 کرسی در کنیست دارد و خروج تنها دو نماینده دیگر سبب سقوط دولت نتانیاهو خواهد شد اما تا کنون دلیلی برای خروج این دو نماینده وجود ندارد بنابراین سقوط دولت نتانیاهو در کوتاه مدت متصور نیست.

مقارن با اجرای توافق آتش بس میان حماس و اسرائیل، ۵۹  % مخاطبان نظرسنجی شبکه ۱۳ تلویزیون اسرائیل خواستار برگزاری انتخابات جدید کنست پس از انجام توافق آتش بس و تبادل اسرای اسرائیلی و فلسطینی شدند.  ۳۲  %  نیز با این گزینه مخالف و ۹ درصد نیز از پاسخ به این سوال خودداری کرده اند.

"موشه فیگلین" ، رهبر سابق حزب زهوت و عضو سابق حزب لیکود نیز از آمادگی خود برای شرکت در انتخابات آتی کنست سخن گفت و گفت زمان جایگزینی نتانیاهو فرارسیده است.

ب)موافقان و مخالفان آتش‌بس غزه در صحنه سیاسی اسرائیل
 پس از قطعی شدن توافق آتش‌بس میان حماس و اسرائیل، موضوع «مخالفت گسترده با توافق آتش‌بس» و نیز «شکست‌انگاری توقف جنگ» در درون اسرائیل، از سوی بسیاری از رسانه‌ها در حال مطرح شدن است. این تصویر به نظر غیرواقعی می‎رسد و مخالفت با آتش بس به احزاب و شخصیت‌های راست افراطی منحصر است، یعنی دو حزب قدرت یهودی( 6 کرسی) و صهیونیسم مذهبی(7 کرسی) به ترتیب با رهبری ایتامار بن گویر و بتزالل اسموتریچ (و البته چند نماینده و یک وزیر مربوط به جناح راست افراطی حزب لیکود).

در میان مقامات کابینه نتانیاهو ، یک فرد بیش از سایرین با توافق آتش بس در غزه و اجرای تبادل اسرا مخالف است و آن را بدترین تصمیم در تاریخ سیاستهای امنیتی و نظامی اسرائیل قلمداد می کند: بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی اسرائیل و رئیس اداره مدنی ارتش اسرائیل در کرانه باختری. بیشترین تلفات انسانی ارتش رژیم صهیونیستی در خلال جنگ ۱۵ ماهه در نوار غزه خاستگاه حزبی مشترکی با اسموتریچ و حزب سیاسی وی  "صهیونیسم مذهبی" دارند که در نظرسنجی ماه دسامبر 2025م( بعد از سقوط بشار اسد درسوریه انجام شد) در اسرائیل حتی از کسب حد نصاب لازم برای ورود به کنست در صورت برگزاری هرگونه انتخابات آتی کنست بازمانده است.

اسموتریچ که پیش از این نتانیاهو را تهدید به خروج از کابینه در صورت امضای توافق اخیر کرده بود، اظهار داشت: شرط ادامه حضور ما در کابینه نتانیاهو، از سرگیری مجدد جنگ در غزه پس از تبادل اسرای اسرائیلی و فلسطینی است، امری که با بیانیه سه جانبه مصر، قطر و آمریکا در تعارض است.

 اکثریت حزب حاکم لیکود با استراتژی نتانیاهو برای بستن توافق آتش بس همسو شدند، "حزب امید جدید" به رهبری گیدعون ساعر نیز که سه ماه است با 4 کرسی خود به ائتلاف پیوسته از توافق حمایت کرد.

البته گیدعون ساعر وزیر خارجه رژیم صهیونیستی و رئیس حزب امید جدید اسرائیل در کنفرانس مطبوعاتی گفت که توافق آتش بس بسیار بد و به زیان اسرائیل است. آزادی اسیران بهای سنگینی بر اسرائیل تحمیل کرد.

دو حزب ارتدکس ائتلاف ( شاس و یهودیت توراتی) نیز، در این باره تقریبا مثل همیشه از نتانیاهو پیروی کرده و از توافق حمایت کردند . بنابراین در خوش‌بینانه‌ترین حالت، از 68 نماینده عضو ائتلاف نتانیاهو، شمار مخالفان توافق به سختی به 20 نفر می‌رسد. در چنین حالتی ائتلاف حاکم برای تصویب توافق در کنست نیازمند حمایت اپوزیسیون است.

آتش‌بس در غزه خواسته همه احزاب مخالف نتانیاهو ( اپوزوسیون) بوده است و آنها قریب به 8 ماه بود که بر لزوم نجات اسیران اسرائیلی تأکید می‌کردند. از میان 6 حزب مخالف نتانیاهو که از 52 نماینده برخوردار هستند، تقریباً همگی به صورت یکپارچه از توافق حمایت می‌کنند و لذا در صورت رأی‌گیری در کنست، توافق آتش بس  با بیش از 80 رأی مثبت تصویب در مقابل 20 رای منفی تصویب خواهد شد.

ابتدا کابینه امنیتی رژیم صهیونیستی اقدام به تصویب توافق آتش بس در غزه کرد، و سپس کابینه عمومی این رژیم نیز این توافق را به تصویب رساند. طی رای گیری در کابینه عمومی، ۲۴ وزیر به توافق آتش بس با جنبش حماس رای موافق دادند و ۸ وزیر با آن مخالفت کردند. شایان ذکر است: جلسه رای گیری بیش از ۵ ساعت به طول انجامید و تمامی وزرا نظرات خود را پیرامون این توافق اعلام کردند.

بن گویر توافق غزه را «غیرمسئولانه» عنوان کرده و خواستار توقف کامل ورود کمک‌های بشردوستانه به غزه شده بود.

رئیس موساد نیز اذعان کرد: توافق آتش‌بس برای ما توافق بدی است، اما مجبور هستیم با توجه به وضعیت موجود آن را اجرا کنیم.

منابع خبری از گریه شماری از وزرای صهیونیست و برخی حاضران در نشست تصویب توافق آتش‌بس در غزه خبر دادند. رادیو ارتش رژیم صهیونیستی روز شنبه 29 دی(18 ژانویه)اعلام کرد که شماری از وزرا، برخی از حاضران و دبیر دولت در زمان جلسه تصویب توافق آتش بس در غزه طی روز گذشته28 دی(17 ژانویه) ، گریه کردند. «دیوید بارنیا»، رئیس موساد گفته است که این توافق هولناک است اما با توجه به شرایط «اسرائیل» باید اجرا شود. بتزالل اسموتریچ وزیر دارایی رژیم صهیونیستی نیز اعلام کرد: ما قاطعانه با این معامله مخالفت داریم و تمام تلاش خود را برای جلوگیری از آن انجام داده ایم. این یک توافق بد است و "اسرائیل" را تهدید می‌کند.

ج) نتیجه گیری
به احتمال فراوان بعد از جنگ، چندین مساله مورد توجه و تاکید نهادهای نظارتی و افکار عمومی اسرائیل قرار خواهد گرفت:
- مسببین حمله 7 اکتبر 2023 م حماس چه کسانی هستند؟

- چه کسانی طی جنگ غزه  اهمال ،خیانت یا غفلت کردند؟

-آیا دولت نتانیاهو به وظیفه اصلی اش در خصوص آزادی گروگانها در غزه درست عمل کرده است؟

- مدیریت جنگ توسط نتانیاهو چگونه بوده است؟

- مسببین ادامه جنگ غزه از می 2024م تا ژانویه 2025م ( که به نظر می رسد غیر ضروری و خسارت بار بوده ) چه کسانی بودند؟

-دولت نتانیاهو استراتژی برای غزه در روز بعد از جنگ نداشت و اکنون حماس در غزه بعد از جنگ حاکم است. تشکیلات خودگردان یا یک ائتلاف منطقه ای – بین المللی در غزه جایگزین حماس نشد.

پذیرش توافق آتش بس سبب تضعیف مشروعیت و اعتبار و جایگاه سیاسی نتانیاهو خواهد شد چون اکثر اسرائیلی ها معتقدند که این توافق می توانست در می 2024م و با طرح سه مرحله ای بایدن نیز منعقد شود و از می 2024م تا کنون یعنی قریب به 8 ماه هزینه غیر ضروری به اسرائیل هم از نظر مالی و اقتصادی و هم از نظر انسانی و تلفات و سیاسی و اجتماعی تحمیل شد و دستاوردهای ادعایی نتانیاهو در جبهه شمالی و در سوریه ربطی به انعقاد آتش بس در غزه و آزادی گروگانها نداشت و او صرفا به جهت حفظ موقعیت سیاسی خود و ائتلافش آتش بس را به تعویق انداخت. بخشی از اسرائیلی ها هم معتقدند اسرائیل در جنگ با حماس اصلا به پیروزی دست نیافته است.

پذیرش توافق آتش‌بس در غزه با گذشت 469 روز از آغاز جنگ( طی این جنگ غزه 1.6 درصد از جمعیت خود را از دست داد)، در شرایطی رقم می‌خورد که کانال 13 اسرائیل شامگاه پنج شنبه 27 دی(16 ژانویه)  با انتشار نتایج یک نظرسنجی اعلام کرد:

 61 درصد از اسرائیلی‌ها وعده نتانیاهو مبنی بر اینکه حماس مدیریت غزه را به دست نخواهد گرفت و اینکه حماس در غزه نابود شده است را باور ندارند.

لذا در چشم انداز میان مدت و بلند مدت در داخل اسرائیل، پیش بینی می شود جدال میان حامیان نتانیاهو و مخالفین آن به سطح بالاتری صعود خواهد کرد. منتقدین و مخالفین نتانیاهو وی را متهم خواهند کرد که به علت انگیزه های سیاسی و بقای خودش از پذیرش آتش بس حداقل از آوریل و می 2024م(فروردین و اردیبهشت 1403) امتناع ورزیده و سبب تلفات بی دلیل به ارتش رژیم صهیونیستی و فرسودگی آن شده و جان اسیران( گروگانها) را به خطر انداخته است. حامیان نتانیاهو نیز می دانند که سقوط نتانیاهو سبب خسارت جبران ناپذیر به جناح راست به ویژه راست دینی اسرائیل خواهد شد.  بعید نیست ترامپ دوران نتانیاهو را سپری شده فرض کند و تمایل به کار با فرد دیگری به عنوان نخست وزیر رژیم صهیونیستی داشته باشد.

لذا به احتمال فراوان منازعه میان جناح های مختلف جامعه اسرائیل تشدید خواهد شد و تاب آوری ملی را تضعیف خواهد کرد.

دمکراسی اسرائیل به عنوان یکی از ارکان اصلی امنیت ملی اسرائیل قبل از جنگ غزه و 7 اکتبر به علت اصلاحات قضایی دولت راستگرا در داخل اسرائیل به شدت تضعیف شده بود و بعد از 7 اکتبر و جنایات 15 ماهه اسرائیل در غزه در بعد بین المللی بی آبرو و بی حیثیت شده است.

جناح چپ ، میانه و سکولار اسرائیل عامل این بی اعتباری و تضعیف دمکراسی را نتانیاهو می داند و با آمدن ترامپ و بی توجهی ذاتی وی به نهادهای دمکراتیک نتانیاهو و راستگرایان حامی وی در سال آینده عرصه را برای احیاء اصلاحات قضایی و نیز الحاق کرانه باختری مهیا خواهند دید و همین امر بیش از پیش هویت دمکراتیک و نهادهای حقوقی اسرائیل را تضعیف خواهد کرد و سبب واکنش جناح حامی دمکراسی در جامعه مدنی اسرائیل خواهد شد .   بنابرین به احتمال فراوان سطح تنش و منازعه در جامعه اسرائیل طی سال آینده افزایش خواهد یافت.

انتهای پیام /ی.ح/26