مقایسه دو میثاق نامه حماس
محمدمحسن فایضی
رونمایی و انتشار سند سیاسی جدید حماس در دوحه تحلیل‌ها و واکنش‌های متفاوت و حتی متضادی با خود به همراه داشت. در جدول پیش رو به مقایسه بندهای مهم این میثاق سیاسی حماس در سال های 1988 و 2017 برای درک بهتر سند جدید می پردازیم.
سند ۱۹۸۸ بسیار ایدئولوژیک و گفتمانی است اما سند جدید کاملاً عمل‌گرایانه و در چارچوب ادبیات سیاسی روز نگاشته شده است. به گونه‌ای که به نظر می‌رسد هدف نخست حماس از نگارش سند جدید با ادبیاتی متفاوت، جلب نظر دیگر بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی به خود و کاهش فشارهای بین‌المللی است. در سند نخست استفاده از آیات و احادیث فراوان به‌منظور اثبات بندهای سند به‌وفور به چشم می‌خورد اما در سند جدید از آیات خبری نیست. ضمن آنکه در سند جدید ما شاهد یک ادبیات نرم‌تر، جهان پسند تر و محافظه‌کارانه‌تر هستیم. در جدول زیر بندهای مهم به‌صورت تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته است.
|
شماره |
میثاق حماس ۱۹۸۸ |
میثاق حماس ۲۰۱۷ |
تغییر موضع |
تحلیل و بررسی |
|
۱ |
بند ۱: تأکید بر اسلامی بودن جنبش مقاومت حماس |
بند ۱: تأکید بر خاستگاه و مرجعیت اسلام |
بدون تغییر |
با توجه به تحولات منطقه‌ای تأکید بر این امر نقطه مثبت سند جدید است. |
|
۲ |
بند ۲: تأکید بر اینکه حماس شاخه اخوان المسلمین در فلسطین است |
سکوت در قبال اخوان المسلمین (نه رد و نه تائید رابطه با این جنبش) |
تغییر |
این اقدام به نظر می‌رسد به دلیل وضعیت اخوان المسلمین در مصر و منطقه است تا بتواند با عدم اشاره به وی با دیگر کشورها هم ارتباط داشته باشد |
|
۳ |
بند ۵ و ۶: تأکید بر دولت اسلامی و قانون اساسی بر اساس شریعت |
سکوت در خصوص نوع دولت و تأکید چندباره بر دموکراسی |
تغییر |
به نظر می‌رسد برای رد اتهام سلفی گری و رادیکالی بودن دولت خود است |
|
۴ |
بند ۷: تأکید بر مبارزه جهانی و لزوم نابودی کل یهودیان با استناد به قرآن و احادیث پیامبر بند ۱۸: دشمنی یهود با کل مسلمانان |
بند ۱۶: تأکید بر عدم دشمنی با یهودیان ضمن جدا کردن آنان از صهیونیست‌ها |
تغییر |
نشان دادن وجهه انسان دوستانه و رد اتهام یهودستیزی |
|
۵ |
بند ۱۱: فلسطین متعلق به تمام امت اسلامی و عربی است |
بند ۳: فلسطین یک سرزمین عربی اسلامی و مقدس |
بدون تغییر |
تأکید بر اسلامی بودن در کنار عربی بودن در پاسخ به برخی جنبش‌های چپ‌گرا و غیر اسلامی فلسطین |
|
۶ |
بند ۱۳: تأکید بر بی‌فایده بودن طرح‌ها و قراردهای سازش |
بند ۲۲: رد ضمنی تمام طرح‌های موجود عربی و بین‌المللی بند ۲۱: رد اسلو |
بدون تغییر |
اقدامی مثبت با توجه به گذشت بیست سال و ارائه شدن طرح‌های گوناگون مانند اسلو |
|
۷ |
بند ۱۵: تأکید بر جهاد به‌عنوان امری اسلامی و اشاره به جنگ‌های صلیبی |
بند ۲۳، ۲۴ و ۲۵: تأکید بر جهاد و مبارزه مسلحانه بدون ذکر آیات و احادیث و هم‌چنین جنگ‌های صلیبی |
تغییر |
عدم فرقه‌ای کردن مسئله فلسطین و عدم استفاده از ادبیات اسلامی در سند جدید |
|
۸ |
بند ۱۷: رد یکسانی زنان در حقوق کار و …در اسلام اما واجب بودن جهاد برای آنان |
بند ۳۴: تأکید بر حقوق زنان در همه عرصه‌های مقاومت، سیاسی و اجتماعی اقتصادی |
تغییر |
تقویت وجهه انسانی و حقوق بشری |
|
۹ |
بند ۲۲: حمله به استکبار جهانی و بلوک‌های غرب و شرق تحت عنوان سرمایه‌داری و کمونیسم |
بند ۴۲: مخالفت با هرگونه اقدام سلطه جویانه بر امت اسلامی و عربی بدون اشاره به آمریکا |
تغییر |
حذف واژه کمونیسم به دلیل فروپاشی شوروی و عدم اشاره به نقش قدرت‌های استکباری در شکل‌گیری و تداوم عمر رژیم بالاخص آمریکا برای خلاف سند ۱۹۸۸ |
|
۱۰ |
بند ۲۷: از ساف تشکر می‌کند اما به دلیل اسلامی نبودن آن را موردپذیرش قرار نمی‌دهد. |
بند ۲۹: پذیرش ساف به‌عنوان نماینده فلسطین و تأکید بر اصلاح ساختار آن |
بدون تغییر |
برای تقویت وحدت ملی فلسطین و رفع اتهام از حماس بر پذیرش ساف تاکید شده است که به نظر می‌رسد اقدام خوبی است. |
|
۱۱ |
بند ۳۲: تأکید بر اینکه صهیونیسم یک پروژه جهانی است |
بند ۱۴ و ۱۵: تأکید بر اینکه صهیونیسم یک پروژه جهانی است |
بدون تغییر |
تداوم خط اصل صهیونیسم‌ستیزی و درک برنامه جهانی این تفکر علیه اسلام و فلسطین |
|
۱۲ |
تاکید بر نابودی رژیم صهیونیستی در بندهای مختلف و غالب بودن روح تهاجمی در سند |
در طول سند به عدم مشروعیت و لزوم جهاد و آزادی فلسطین از نهر تا بحر پرداخته شده است |
تغییر |
به نظر می‌رسد حماس سعی دارد از خود یک جنبش مدافع حقوق نشان دهد نه یک جنبش متهاجم به رژیم صهیونیستی |
|
۱۳ |
مقدمه میثاق: تاکید بر آزادی کل فلسطین از نهر تا بحر |
بند ۲: تاکید بر آزادی کل فلسطین از نهر تا بحر |
بدون تغییر |
این اصل را می‌توان از اصلی‌ترین مؤلفه‌ها برای سنجش هر جنبش مقاومتی دانست. |
|
۱۴ |
عدم اشاره به پذیرش دولت در بخشی از فلسطین |
بند ۲۰: پذیرش تشکیل دولت فلسطینی در مرزهای ۱۹۶۷ به عنوان بخشی از فرایند آزادی کل فلسطین، بدون به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی |
مهم‌ترین تغییر |
به نظر می‌رسد حماس با این ادبیات و صراحت در خصوص تشکیل دولت در ۱۹۶۷ نخست به دنبال رفع اتهام ایجاد مانع در تشکیل دولت ملی فلسطین و در ادامه دیدگاه مثبت‌تری از بیرون بالاخص اروپایی‌ها جلب نماید؛ اما تجربه روند جنبش فتح با رهبری عرفات از جنبشی انقلابی به سازشگری اسلو پسند، ذهنیت مثبتی را در ذهن تحلیل گران ایجاد نمی‌کند. |
*کارشناس اندیشکده راهبردی تبیین
انتهای پیام/22/
صفحات اجتماعی
اینستاگرام تلگرام توییتر آر اس اس